1821: Μια επανασταση που πολλοί εμίσησαν και πολλοί πολέμησαν.

 

Διακόσια χρόνια από μιά επανάσταση που πολλοί εμίσησαν και πολλοί πολέμησαν.

Αυτές τις μέρες η Ελλάδα γιορτάζει τα διακόσια χρόνια από την έναρξη της επανάστασης του 1821. Και μπορεί η πανδημία να εμποδίζει την διεξαγωγή μαζικών εκδηλώσεων, η ημερομηνία ωστόσο προσφέρεται για συζήτηση και αναστοχασμό. Γιατί υπάρχουν πολλά ιστορικά δεδομένα τα οποία δενταιριάζουν στο επίσημο αφήγημα για το ’21. Όπως το γεγονός πως η εκκλησία αφόρισε την επανάσταση, τους επαναστάτες και τους παππάδες που συμμετείχαν σε αυτήν, το ότι πολλοί από τους αγωνιστές του δεν ήταν ελληνόφωνοι ορθόδοξοι χριστιανοί αλλά Αρβανίτες, καθολικοί των Κυκλάδων, λατινόφωνοι Βλάχοι, σλαβόφωνοι από την Μακεδονία, τουρκόφωνοι χριστιανοί από τον Πόντο και την Καππαδοκία, τυχοδιώκτες Ευρωπαίοι κλπ. Όπως το γεγονός ότι όλοι αυτοί οι αστοί, μικροβιοτέχνες, εργατοτεχνίτες, ναυτικοί και βεβαίως αγρότες είχαν και άμεσα υλικά συμφέροντα να απαλλαγούν από την οθωμανική κυριαρχία, κάτι που παρά τις αντιθέσεις και τις διαφορές τους, τους έκανε να συμμαχήσουν σε έναν κοινό αγώνα.

Όπως αποτυπώνεται και στην κοινωνική και πολιτική ριζοσπαστικότητα των πρώτων επαναστατικών συνταγμάτων κάτω από την σημαία του εθνικού αγώνα κρυβόταν ένας βαθύς πόθος για αποδέσμευση από τις αλυσίδες των κοτζαμπάσηδων και των προεστών. Διόλου τυχαίο πως η μεγάλη πλειοψηφία όλων αυτών στην αρχή την πολέμησε λυσσαλέα .Ούτε πρέπει να ξεχνάμε γεγονότα όπως την στήριξη των ευρωπαϊκών δυνάμεων της Ιερής Συμμαχίας στον Σουλτάνο, τον ρόλο της Γαλλίας στην καταστροφή των Ψαρών, κατά την οποία σφάχτηκαν περίπου 20.000 Ψαριανοί και πρόσφυγες και το γεγονός ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις εκμεταλλεύτηκαν την ανάγκη της επανάστασης για πόρους, φορτώνοντας μας με δάνεια με υπέρογκα επιτόκια και επαχθείς όρους αποπληρωμής.

Κι όμως, παρά το γεγονός ότι η Επανάσταση πολεμήθηκε τόσο πολύ και το ριζοσπαστικό της περιεχόμενο περιορίστηκε, η ανεξάρτητη πλέον Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα στην ευρωπαϊκή ήπειρο στην οποία δεν απονέμονταν και δεν αναγνωρίζονταν τίτλοι ευγενείας. Η δουλεία ήταν απαγορευμένη ήδη από το 1822 (όταν στη Βρετανία καταργήθηκε το 1843, στη Γαλλία το 1848, στις ΗΠΑ το 1865), ενώ ήταν κατοχυρωμένο και το δικαίωμα στην καθολική ψηφοφορία των ενήλικων ανδρών χωρίς περιουσιακές και μορφωτικές προϋποθέσεις, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε σε τις σχεδόν τις χώρες όπου υπήρχαν εκλογικές διαδικασίες. Ο κοινοβουλευτισμός θα λειτουργήσει σχεδόν αδιατάρακτα κατά τον 19^ο αιώνα, κάτι που (τουλάχιστον μέχρι το 1870) δεν συνέβαινε παρά σε ελάχιστες χώρες, και αυτό παρά την υψηλή κηδεμονία των ξενόφερτων βασιλιάδων.

Σήμερα η πρωτεύουσα της χώρας θυμίζει ένα περίκλειστο φρούριο, οι δρόμοι έχουν γεμίσει με περιπολικά και χιλιάδες αστυνομικούς για την προστασία των «υψηλών καλεσμένων», πολιτικών επιγόνων όσων χτύπησαν την Επανάσταση και υπερχρέωσαν την χώρα. Μια χώρα που στον αντίποδα της μαύρης εικόνας στην υγεία και στα νοσοκομεία, γιορτάζει με λαμπερές φιέστες  την  Επανάσταση του 1821 όντας υπερχρεωμένη, δέσμια μνημονίων, με περιορισμένη εθνική κυριαρχία και με τις ξένες βάσεις να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια. Μια χώρα με αυξανόμενες κοινωνικές ανισότητες, ανεργία, απαξίωση και καταστροφή της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς …

Όπως όμως λέει και ο ποιητής….

Τούτος ο λαός, αφέντη μου, δεν ξέρει πολλά λόγια,

σωπαίνει, ακούει, κι όσα του λες τα δένει κομπολόγια.

Και κάποιο βράδυ - πες σαν χτες - υψώνει το κεφάλι

κι αστράφτουνε τα μάτια του κι αστράφτει ο νους του πάλι.

Κι όπως περνάν κι όπως βροντάν, μαδάει ο αγέρας ρόδα

κι από τη λάσπη ξεκολλά της Ιστορίας η ρόδα.

Και τούτο το περήφανο, τ' άμετρο ψυχομέτρι,

μόνη σημαία το φως κρατεί, μόνο σπαθί το αλέτρι.

Κι από τους τάφους ξεκινάν όλοι οι νεκροί του Αγώνα

και μπαίνουν πάλι στη σειρά με σιδερένιο γόνα.

Και φέγγουνε τα μάτια τους σ' όλο το μέγα βάθος

σάμπως Ανάστασης κεριά μετά από τ' Άγιο Πάθος.

Νάτος, περνάει ο αδούλωτος στρατός της δικαιοσύνης

και πάει να σπείρει όλη τη γης με στάρι κι άστρα ειρήνης.

Κι ως πάνω τους η Λευτεριά πάλλοντας ανατέλλει

φουσκώνει η άκρατη καρδιά του ανθρώπου σαν καρβέλι.

.

Γιάννης Ρίτσος

Σήμερα, 200 χρόνια μετά την Επανάσταση, η ανάπτυξη αγώνων του λαού για κοινωνική απελευθέρωση, εθνική ανεξαρτησία και λαϊκή κυριαρχία, αποτελεί το μεγαλύτερο φόρο τιμής στους εξεγερμένους του 1821. Για να μπει ένα τέλος στις πολιτικές φτωχοποίησης της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών, να μπει ένα τέλος στην επιχείρηση ανατροπής των κοινωνικών, δημοκρατικών και εργασιακών δικαιωμάτων που έχουν κατακτηθεί με αγώνες και αίμα.

 

ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΟΥ ΒΥΡΩΝΑ