Σαν Σήμερα: Να θυμηθούμε τον Μαρίνο Αντύπα και το Κιλελέρ

και τις αγροτικές εξεγέρσεις κατά των τσιφλικάδων

9 Μαρτίου 1907 δολοφονήθηκε ο Μαρίνος Αντύπας.

 

6 Μαρτίου  1910 εξέγερση του Κιλελέρ, η ηρωική εξέγερση των Θεσσαλών αγροτών                       ενάντια στους τσιφλικάδες και στο κράτος καταστολής. 

Η κατάσταση στην παλιά Ελλάδα

Ιστορικό αγροτικών εξεγέρσεων

Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία είναι οξυμένο από την ένταξη της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881. Οι κολίγοι υπήρξαν οι χαμένοι της ενσωμάτωσης και ο τσιφλικάδες οι μεγάλοι κερδισμένοι. Οι κυβερνήσεις εκείνης της εποχής εφάρμοσαν το βυζαντινορωμαικό δίκαιο, που ίσχυε στην παλαιά Ελλάδα. Επί τουρκοκρατίας οι τσιφλικάδες είχαν μόνο το δικαίωμα εισπράξεως των προσόδων επι των μεγάλων εκτάσεων που κατείχαν, ενώ οι κολίγοι είχαν πατροπαράδοτα δικαιώματα επι των κοινοχρήστων χώρων του τσιφλικιού(επι της γης, των δασών και των βοσκοτόπων).

Με τη νέα κατάσταση οι Έλληνες πλέον, που διαδέχτηκαν τους Οθωμανούς , έχουν δικαιώματα απόλυτης κυριότητας σε όλη την ιδιοκτησία τους, ενώ οι κολίγοι είχαν περιπέσει σε καθεστώς δουλοπαροίκου, αφού ήταν υποχρεωμένοι να δίνουν στον αφέντη τη μισή παραγωγή και άλλα προϊόντα, ενοίκιο για τη βοσκή των ζώων τους και άλλα πολλά. Παράλληλα δούλευαν κάτω από άθλιες συνθήκες, ζούσαν σε τρώγλες και ανέχονταν τις ταπεινώσεις από τους μεγαλοκτηματίες.

Η Θεσσαλία προσαρτήθηκε στην Ελλάδα το 1881. Οι Θεσσαλοί αγρότες πίστευαν ότι τα κτήματά τους θα περνούσαν στα χέρια τους μετά από αιώνες που τα κατείχαν οι τούρκοι γαιοκτήμονες. Γρήγορα οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν...

Μετά τους μεταλλωρύχους που επιχείρησαν να βγουν από τις στοές στα τα τέλη του 1800,  ήρθαν οι κολίγοι που σήκωσαν κεφάλι στον θεσσαλικό κάμπο.

Οι εργάτες στον κάμπο ήταν στην πραγματικότητα σκλάβοι των τσιφλικάδων, δηλαδή των πλούσιων γαιοκτημόνων της περιοχής. Δούλευαν ατελείωτες ώρες, έπαιρναν μισθούς πείνας και ζούσαν πολύ καταπιεσμένοι....

Η πρώτη αγροτική εξέγερση είχε εκδηλωθεί σχεδόν 30 χρόνια πριν το ΚΙΛΕΛΕΡ, το φθινόπωρο του 1881, στο χωριό Σκλάτινα (σημερινό Ρίζωμα) Τρικάλων.

Πρόκειται για μια πτυχή της νεοελληνικής ιστορίας, η οποία αν και σηματοδοτεί την έναρξη των αγροτικών αγώνων, παραμένει σχεδόν άγνωστη. Οι αγρότες αρνούνται να πληρώσουν τους άδικους φόρους Ήδη από τις πρώτες εβδομάδες μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας και τη συνακόλουθη εγκατάσταση στην περιοχή των ελληνικών στρατιωτικών αρχικά και στη συνέχεια των πολιτικών και διοικητικών αρχών, άρχισαν να δημοσιεύονται στον Tύπο (Αιώ, Έγερις, Εστία, Λαός, Πρωία κ.ά) επιστολές στις οποίες «εγένετο λόγος περί των τυραννιών, ας υφίστανται οι χωρικοί της Θεσσαλίας γεωργοί […]», από τους επιστάτες των νέων γαιοκτημόνων».

Χαρακτηριστικό του κλίματος εκείνων των ημερών είναι το δημοσίευμα της δεκαπενθήμερης λαρισαϊκής  εφημερίδας «Αστήρ της Θεσσαλίας», η οποία στο φύλλο της 15ης Σεπτεμβρίου 1881 και υπό τον τίτλο «Το αγροτικό ζήτημα» σημείωνε στο κύριο άρθρο της: «Και ενταύθα ήρξαντο να αναφαίνονται εκ μέρους των χωρικών αναρχικαί τάσεις. Παραπειθόμενοι οι απλοϊκοί αυτοί άνθρωποι υπό δημαγωγών τινών επιδιωκόντων πολιτικούς σκοπούς και χρηματικά συμφέροντα, αρνούνται να τηρήσωσι τα κεκανονισμένα και να πληρώσωσι ως καλλιεργηταί εις τους γαιοκτήμονας το ανήκον εις αυτούς ίμορον. Οφείλει λοιπόν η ελληνική κυβέρνηση ίνα διατάξη τους βασιλικούς επιτρόπους και τας στρατιωτικάς αρχάς ίνα υποστηρίξωσι δι’ όλων αυτών των μέσων τα δίκαια των ιδιοκτητών κι υποχρεώσωσι τους χωρικούς ίνα και εφέτος αποδώσωσι το συμπεφωνημένον ίμορον»....

Πρόδρομοι της αγροτικής εξέγερσης 

Η άγνωστη εξέγερση της Σκλάτινας

 Αν και επιχειρήθηκε να εντοπιστεί ακριβής ημερομηνία της εξέγερσης αυτής τόσο σε σύγχρονες με το γεγονός πηγές όσο και σε μεταγενέστερες, κάτι τέτοιο δεν κατέστη δυνατό. Πάντως, τις πληροφορίες για την εξέγερση στη Σκλάτινα επιβεβαιώνει έμμεσα και η είδηση που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Παλιγγενεσία» στις 12 Δεκεμβρίου 1881, σύμφωνα με την οποία «μετεσταύθμευσεν εις Λάρισσαν το εν Τρικάλοις 24 πεζικόν τάγμα το υπό την διοίκησιν του αντισυνταγματάρχου κ. Στεφανάκου«, προφανώς επειδή οι άντρες του είχαν συνταχθεί με το μέρος των εξεγερθέντων αγροτών....

Η Σκλάτινα, το σημερινό Ρίζωμα Τρικάλων...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/i-agnosti-proti-eksegersi-ton-agroton-prin-to-kileler-oi-epistates-katigorousan-tous-agrotes-gia-anarxikes-taseis-kai-oi-xorikoi-tous-idioktites-oti-kollisan-politiki-psora/


Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/i-agnosti-proti-eksegersi-ton-agroton-prin-to-kileler-oi-epistates-katigorousan-tous-agrotes-gia-anarxikes-taseis-kai-oi-xorikoi-tous-idioktites-oti-kollisan-politiki-psora/

Η ηρωική απάντηση των κτηνοτρόφων στα Τζουμέρκα που ξεσηκώθηκαν για να διώξουν τους τσιφλικάδες από τα λιβάδια τους...

Στις 24 Ιουνίου 1881 το μεγαλύτερο τμήμα του νομού Άρτας απελευθερώνεται από τους Τούρκους. Σύμφωνα με την συνθήκη του Βερολίνου του 1878, η πόλη της Άρτας και 36 χωριά από τη μια πλευρά του Αράχθου προσαρτώνται στο ελληνικό κράτος.

 Ανάμεσα σε αυτά τα χωριά είναι και τα Θεοδώριανα, ορεινό κεφαλοχώρι, χτισμένο σε μεγάλο υψόμετρο στα ανατολικά Τζουμέρκα. Το πρόβλημα με τους τσιφλικάδες Μετά την προσάρτηση στο ελληνικό κράτος διογκώνεται το αγροτικό ζήτημα. Οι κάτοικοι του χωριού αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης που επρόκειτο να προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση. Πρόκειται για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του λιβαδιού της χιλιοτραγουδισμένης Κωστηλάτας, ένα μεγάλο χλοερό οροπέδιο σε υψόμετρο 2.000 μέτρων, που πουλήθηκε από τους Τούρκους Μουσταφάμπεη και Σουκερέβεη στους μεγαλοτσιφλικάδες αδελφούς Αντωνόπουλους. Τα λιβάδια στο οροπέδιο της Κωστηλάτας βρίσκονται στα Τζουμέρκα κοντά στα Θεοδώριανα Άρτας.

Όλα ξεκίνησαν μία μέρα του Απρίλη του 1883, όταν οι κάτοικοι του χωριού μαθαίνουν ότι το βοσκοτόπι τους δεν τους ανήκει. Δεν είχαν περάσει ούτε δύο χρόνια από την απελευθέρωση από τους Τούρκους και στην πλατεία των Θεοδωριάνων φτάνει ένας δικαστικός κλητήρας ο οποίος κοινοποιεί στους κτηνοτρόφους του χωριού εξώδικο των μεγαλοτσιφλικάδων αδερφών Αντωνόπουλων από την Άρτα. Οι μεγαλοτσιφλικάδες ενημερώνουν τις αρχές του χωριού ότι η Κωστηλάτα δεν ανήκει πλέον σε αυτούς αφού οι ίδιοι την αγόρασαν από τους τούρκους τσιφλικάδες. Απαιτούν από τους κατοίκους του χωριού να μη βόσκουν τα πρόβατά τους εκεί γιατί το έχουν νοικιάσει στο μεγαλοτσέλιγκα Χατζάρα. 

                       Θεοδώριανα Άρτας.

Το χωριό-Θεοδώριανα 10, Απριλίου 1883- ξεσηκώνεται. Οι κάτοικοι αντιδρούν και αποφασίζουν να μη δεχθούν άλλον αφέντη στη γη των πατεράδων τους. Έτσι με τον ίδιο κλητήρα στέλνουν την εξής απάντηση: «Ελάβαμεν το γράμμα σας το σχετικό με την Κωστηλάτα και σας απαντούμε. 

Τα λιβάδια στο οροπέδιο της Κωστηλάτας βρίσκονται στα Τζουμέρκα κοντά στα Θεοδώριανα Άρτας...

Η Κωστηλάτα ήταν και θα μείνει δική μας. Ποτέ δεν την πούλησαμε στους Τούρκους. Πως βρεθήκατε αγοραστές στο κτήμα μας; Τώρα είμαστε ελεύθεροι και θα αγωνιστούμε για να προστατεύσουμε την περιουσία μας. Λέμε ακόμα ότι δεν θα έχουμε καμία ευθύνη για τα πρόβατα του Χατζάρα. Το χωριό ξεσηκώνεται Οι κάτοικοι αντιδρούν και αποφασίζουν να μη δεχθούν άλλον αφέντη στη γη των πατεράδων τους. Έτσι με τον ίδιο κλητήρα στέλνουν την εξής απάντηση: «Ελάβαμεν το γράμμα σας το σχετικό με την Κωστηλάτα και σας απαντούμε. Η Κωστηλάτα ήταν και θα μείνει δική μας. Ποτέ δεν την πούλησαμε στους Τούρκους. Πως βρεθήκατε αγοραστές στο κτήμα μας; Τώρα είμαστε ελεύθεροι και θα αγωνιστούμε για να προστατεύσουμε την περιουσία μας. Λέμε ακόμα ότι δεν θα έχουμε καμία ευθύνη για τα πρόβατα του Χατζάρα.

 Η εξέγερση

 Οι Αντωνόπουλοι ήταν πανίσχυροι και διέθεταν πολλά μέσα για να αναγκάσουν τους Θοδωριανίτες να υποχωρήσουν. Στέλνουν 2.000 πρόβατα του Χατζάρα μαζί με ένα μεγάλο αριθμό χωροφυλάκων ως συνοδεία. Τότε το χωριό αποφασίζει να αντιδράσει δυναμικά. Η καμπάνα της εκκλησίας χτυπάει δυνατά και όλο το χωριό συγκεντρώνεται στην πλατεία. Άντρες, γυναίκες και παιδιά, οπλισμένοι με ξύλα και τσεκούρια, ανηφορίζουν στην περιοχή του Σταυρού, στην ίδια περιοχή όπου είχε πραγματοποιηθεί η σπουδαία μάχη του Σταυρού το 1821, αποφασισμένοι να εμποδίσουν τα πρόβατα και τους χωροφύλακες να φτάσουν στην Κωστηλάτα. Μπροστά τα γυναικόπαιδα με ξύλα και φωνές σκορπούν το κοπάδι φωνάζοντας «η γη είναι δική μας». Οι χωροφύλακες επιχειρούν να διώξουν τις γυναίκες, αλλά τότε ακούστηκαν από τα πλάγια οι πυροβολισμοί στον αέρα των χωρικών που είχαν ακροβολιστεί στις πλαγιές. Ο Αξιωματικός διέταξε τότε υποχώρηση....

Διαβάστε τους συνδέσμους: http://www.mixanitouxronou.gr/elavamen-to-gramma-sas-ke-sas-apantoume-i-kostilata-itan-ke-tha-mini-diki-mas-i-iroiki-apantisi-ton-ktinotrofon-sta-tzoumerka-pou-xesikothikan-me-xila-ke-tsekouria-gia-na-dioxoun-tous-tsiflikade/  

: http://www.mixanitouxronou.gr/i-agnosti-proti-eksegersi-ton-agroton-prin-to-kileler-oi-epistates-katigorousan-tous-agrotes-gia-anarxikes-taseis-kai-oi-xorikoi-tous-idioktites-oti-kollisan-politiki-psora/

Εξέγερση στο Ζάρκο Τρικάλων

Είχε προηγηθεί το 1882  η μεγάλη εξέγερση στο Ζάρκο Τρικάλων εναντίον του τσιφλικά Ζωγράφου, που κατέληξε σε ένοπλη εξέγερση των κατοίκων του χωριού. Μια εξέγερση που τελικά καταπνίγηκε από τη Χωροφυλακή, η οποία συνέλαβε και βασάνισε πολλούς αγωνιστές, ενώ τα δικαστήρια προχώρησαν σε καταδίκες και εξώσεις από τα σπίτια τους.

Το 1883 ο βουλευτής Τρικάλων Νικόλαος Ταρμπάζης, που καταγόταν από το Ζάρκο, στην παρθενική μνημειώδη ομιλία του στη Βουλή τάχθηκε με θάρρος υπέρ των κολίγων και κατά των τσιφλικάδων.

Είναι χαρακτηριστικός ο διάλογος με τον τότε πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη:

– Τρικούπης: Κύριε Ταρμπάζη, είμαι εξουσιοδοτημένος από τον κύριο Ζωγράφο να σας θέσω την ακόλουθη ερώτηση. Εάν θέλετε να αποκαταστήσετε τις σχέσεις σας μ’ αυτόν και εάν συμφωνείτε, σας προσφέρεται η θέσις του υποδιοικητού της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.

– Ταρμπάζης: Κύριε Πρόεδρε, ο κ. Ζωγράφος είναι ένας τύραννος με την κυριολεκτική έννοια του όρου… Είναι ένας ληστής… Κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ διά την προσφοράν, αλλά δεν δέχομαι. Αγωνίζομαι για την αποκατάσταση των ακτημόνων καλλιεργητών γης της Θεσσαλίας. Δεσμευόμενος μέσα στον αγώνα δεν το κάνω με την υστεροβουλία να αποκτήσω πλούτη, ή ανώτερες θέσεις. Όχι, με προσβάλλετε… Ο αγώνας μου είναι αγώνας δικαιοσύνης και ισότητας των πολιτών. Εμείς οι Θεσσαλοί υποφέραμε πολύ από τους Μπέηδες και τους Τούρκους πασάδες, αλλά ακόμη περισσότερο από τους Έλληνες γαιοκτήμονες, όπως, π.χ, ο κ. Ζωγράφος. Οι Ζαρκινοί συμπατριώται μου είναι δούλοι εις ελευθέραν επικράτειαν. Πρέπει, λοιπόν, να γίνουν ελεύθεροι. Αυτό είναι το επιτακτικόν καθήκον δι’ εμέ και διά τους άλλους συναδέλφους μου. Η φωνή της συνειδήσεώς μου με καλεί να μην εγκαταλείψω τους σκλάβους χωρικούς.

Το 1904 ο «Θεσσαλικός Γεωργικός Σύνδεσμος» οργανώνει συλλαλητήρια στη Λάρισα.

Το 1905 κολίγοι από τον Πυργετό Λάρισας ξυλοκόπησαν αγροφύλακα και την ίδια εποχή κολίγοι από το Λασποχώρι (Ομόλιο) τραυμάτισαν διευθυντή τσιφλικιού και δυο φύλακες.

Το 1906 έρχεται από την Κεφαλονιά στον Πυργετό της Λάρισας ο Μαρίνος Αντύπας για να αναλάβει επικεφαλής στα κτήματα του θείου του, του τσιφλικά Σκιαδαρέση. Αμέσως αρχίζει δράση, γυρνώντας τα χωριά της Θεσσαλίας καλώντας τους κολίγους να ξεσηκωθούν κατά των τσιφλικάδων και οργανώνει τους πρώτους «αγροτικούς συνδέσμους». 

ΜΑΡΙΝΟΣ ΑΝΤΥΠΑΣ σπουδαία μορφή του αγροτικού αγώνα.

 Δολοφονήθηκε 9 Μαρτίου 1907

 Ο Μαρίνος Αντύπας γεννήθηκε το 1872 στην Κεφαλονιά. Μαθητής ακόμα στο Γυμνάσιο του Αργοστολίου ήρθε σε επαφή με τις ριζοσπαστικές ιδέες της εποχής και έγινε από τους πρώτους φλογερούς σοσιαλιστές. Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα,  αποφοίτησε το 1897 από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ήταν υπέρμαχος των λαϊκών ελευθεριών και των φυσικών δικαιωμάτων του ανθρώπου, κυρίως των ανθρώπων του μόχθου. Συμμετείχε στην κρητική επανάσταση κατά των Τούρκων το 1897, όπου γνωρίστηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Συνελήφθη το 1905, επειδή κατήγγειλε δημόσια τα Ανάκτορα για προδοσία. Όταν αποφυλακίστηκε, επέστρεψε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε εφημερίδα με τον τίτλο “Ανάστασις”, με την οποία κατήγγειλε τις άρχουσες τάξεις. Μετά από μια σύντομη διαμονή στη Ρουμανία, επέστρεψε στην Ελλάδα.

 Το 1906 ο Αντύπας έφθασε στη Θεσσαλία και ανέλαβε επιστάτης στη γη του θείου του. Για να δεχθεί τη θέση, έθεσε τους όρους του και έλαβε ρητή διαβεβαίωση ότι θα ασκούσε το έργο του με απόλυτη ελευθερία κινήσεων. Φυσικά, η συμπεριφορά του δεν θύμιζε σε τίποτα τους βάναυσους και τρομακτικούς επιστάτες των περισσότερων τσιφλικάδων, που καταπατούσαν κάθε δικαίωμα κολίγων.

Ο Μαρίνος Αντύπας αναπόφευκτα ήρθε σε αντιπαράθεση με τον επιστάτη, τον σκληρό και θηριώδη Κυριακό.
Ο Αντύπας ζήτησε την απόλυσή του, αλλά δεν εισακούσθηκε γιατί ο άλλος επιστάτης δεν ανήκε στη δικαιοδοσία του Σκιαδαρέση.

Οκτάωρο και δικαιώματα 

Από την πρώτη γνωριμία, ο Μαρίνος προκάλεσε αίσθηση στους κολίγους που τον άκουγαν να τους “δασκαλεύει” για οκτάωρο και εργασιακά δικαιώματα. Να απαιτεί σχολεία για τα φτωχά παιδιά, δρόμους και γιατρούς για όλους. Να ζητά να γκρεμιστούν τα χαμόσπιτα, οι ονομαζόμενες χαμοκέλες, και να χτιστούν κανονικά σπίτια για τους εργάτες της γης. Εκείνο όμως που πραγματικά σόκαρε, ήταν ότι εξέφραζε ανοικτά το αίτημα να δοθεί γη στους ακτήμονες εργάτες, γη που θα την έπαιρναν από τους τσιφλικάδες! Έτσι, το αίτημα της αναδιανομής εκφραζόταν απροκάλυπτα και ηχηρά για πρώτη φορά στην απελευθερωμένη από τους Τούρκους Ελλάδα.

Ο Αντύπας δεν ήταν παθητικός σοσιαλιστής που διακήρυττε τις ιδέες του μόνο σε όσους τον συναναστρέφονταν. Γύριζε στα καφενεία και παρακινούσε τους αγρότες να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, δικαιώματα που οι περισσότεροι δεν γνώριζαν καν, καθώς θεωρούσαν την κακοποίηση και την εκμετάλλευση τους άδικο, αλλά νόμιμο δικαίωμα των τσιφλικάδων. Γρήγορα απέκτησε κι άλλους φανατικούς εχθρούς που σχεδίαζαν την εξόντωσή του.

Το χαστούκι στον Σλήμαν 

Η αντίστροφη μέτρηση για τον Αντύπα άρχισε με το φραστικό επεισόδιο που είχε στην Αθήνα με τον Αγαμέμνονα Σλήμαν, γιο του περίφημου αρχαιολόγου που ανακάλυψε την Τροία. Ο Σλήμαν ήταν βουλευτής και μεγαλοτσιφλικάς στην Αγιά Θεσσαλίας. Με απαξιωτικό τρόπο αυτός και κυρίως η ελληνογερμανίδα γυναίκα του αποκαλούσαν τον Αντύπα “λούμπεν” και εξέφραζαν δημόσια την απέχθειά τους, λέγοντας ότι “είναι θρασύς” που τολμά να περνά από μπροστά τους και να τους κοιτάζει.

Ο Αντύπας το πληροφορήθηκε και, όταν τυχαία τους συνάντησε σ’ ένα καφενείο, ζήτησε εξηγήσεις. Λέγεται ότι ο Αντύπας ρώτησε τον Σλήμαν: “Γιατί με κατηγορείς;” και ο πολιτικός-τσιφλικάς του απάντησε: “Σε κατηγορώ με το δικαίωμα ενός ελεύθερου πολίτη”. Τότε ο Αντύπας τον χαστούκισε δυνατά σχολιάζοντας: “Τότε κι εγώ σε χαστουκίζω με το δικαίωμα ενός ελεύθερου πολίτη”.
Όπως γράφτηκε, “το χαστούκι ακούστηκε σε όλη την Ελλάδα” και έδωσε το μέτρο της ανυποταγής απέναντι στους τσιφλικάδες, τους επιστάτες και φυσικά το κράτος.

Τότε για δεύτερη φορά, ο φλογερός κοινωνικός επαναστάτης βρέθηκε στη φυλακή. Η απολογία του στη δίκη ήταν ένα δριμύ κατηγορώ ενάντια στο κράτος και τους τσιφλικάδες: “Εις τη Θεσσαλίαν η κατάστασις είναι αθλία και η εικών απαισία. Έλληνες αδελφοί μας, γυμνοί και κατίσχνοι, εφ’ ων τα οστά μόνον και η επιδερμίς προσκολλώνται, χρησιμεύουσιν ως φορτηγά ζώα των ημεδαπών τυράννων”.
Και η καταδίκη του, εικοσαήμερη φυλάκιση.

 Η δολοφονία και η παρακαταθήκη

Ο Μαρίνος Αντύπας ως επιστάτης έμενε στο ίδιο οίκημα με τον άτεγκτο συνάδελφό του, Ιωάννη Κυριακό, τον αδίστακτο επιστάτη .

 Στις 8 Μαρτίου 1907, ο Αντύπας επέστρεψε στον Πυργετό και πήγε για ύπνο στο κονάκι των επιστατών. Όταν προσπάθησε να ανέβει στον όροφο, διαπίστωσε ότι ο Κυριακός είχε κλειδώσει την πόρτα του διαδρόμου και έτσι δεν μπορούσε ν’ ανέβει στο δωμάτιό του για να κοιμηθεί μετά από μία κοπιαστική μέρα. Χτύπησε πέντε-έξι φορές την πόρτα του Κυριακού και στο τέλος του άνοιξε η γυναίκα του. Της έκανε παρατήρηση, αλλά αυτή δεν απάντησε. Σπάνια μιλούσε.

Το επόμενο βράδυ, στις 9 Μαρτίου του 1907, ο Αντύπας βρήκε και πάλι την πόρτα κλειστή. Άρχισε να τη χτυπά με μεγαλύτερη ένταση αυτή τη φορά. Τότε ακούστηκε ο Κυριακός να λέει στη γυναίκα του: “Πήγαινε να ανοίξεις μωρέ σ’ αυτό το παλιόσκυλο”. Ακολούθησε έντονο φραστικό επεισόδιο, με τον Αντύπα να φωνάζει: “Γιατί έκλεισες την πόρτα, αφού ξέρεις ότι είμαι κάτω και σε λίγο θα αποσυρθούμε στα δωμάτιά μας;”

Η ένταση κορυφώθηκε, με τον θηριώδη Κυριακό να αρπάζει τον μικροκαμωμένο Αντύπα και να τον τραβά στο δωμάτιό του. Οι μάρτυρες καταθέτουν ότι ξεκρέμασε την καραμπίνα από τον τοίχο και του έριξε. Η πρώτη μπαταριά τον τραυμάτισε ελαφρά, αλλά στη συνέχεια ο Κυριακός τον πυροβόλησε και δεύτερη φορά.

 Ο Μαρίνος Αντύπας ξεψύχησε λίγη ώρα αργότερα στα χέρια του ξαδέρφου του, Παναγιώτη Σκιαδαρέση.
Τα τελευταία του λόγια ήταν η πολιτική του παρακαταθήκη στους αγρότες: “Ελευθερία, ισότης, αδελφότης”, και πέθανε.

Ο αστυνόμος τηλεγράφησε αμέσως ότι “Αντύπας ραπίσας Κυριακού εφονεύθη αμυνομένου”. Δηλαδή, προτού ακόμη αρχίσει η ανακριτική διαδικασία, οι αρχές είχαν βγάλει πόρισμα ότι ο Aντύπας χτύπησε πρώτος κι ότι ο δολοφόνος ήταν σε άμυνα. Ήταν φανερό ότι το κατεστημένο ήθελε να προστατέψει τον δολοφόνο και σίγουρα δεν στενοχωρήθηκε καθόλου που ο Αντύπας βγήκε από τη μέση.

Η είδηση για τη δολοφονία απλώθηκε στον κάμπο σαν ανεξέλεγκτη φωτιά. Η σορός του Αντύπα μεταφέρθηκε από χωρικούς στη Λάρισα, όπου εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα.

 “Είναι ανώτερον πάσης περιγραφής το μεγαλείον, όπερ ενείχεν η επιτάφιος πομπή, η συνέχουσα δε τα πλήθη συγκίνησις, ήτις εξερρήγνυτο, ενός πασχόντος λαού δύναται να παράσχη το μέτρον της μεγάλης συμφοάς”, έγραψε τότε η εφημερίδα Πανθεσσαλική.

Ο Κυριακός δικάστηκε, αλλά το δικαστήριο με μια μνημειώδη απόφαση τον αθώωσε, επειδή το θύμα του διατάραξε τον ύπνο! Ο δικαστής δέχθηκε ότι ο Μαρίνος Αντύπας εφονεύθη έπειτα από “βρασμό ψυχικής ορμής, που δημιουργήθηκε λόγω του ακατάλληλου της ώρας και λόγω του ύπνου της οικογενείας του δολοφόνου”.

Η δολοφονία του αγωνιστή Μαρίνου Αντύπα από όργανα των τσιφλικάδων στις 9 Μαρτίου 1907 χαλύβδωσε το αγωνιστικό φρόνημα των κολίγων.

Οι κολίγοι δεν ξέχασαν ποτέ τον Αντύπα, που έγινε θρύλος και σύμβολο. Ο θάνατός του ήταν σπόρος για τους αγώνες των αγροτών, που οδήγησαν στη μεγάλη εξέγερση στο Κιλιλέρ και τελικά στη νομοθετική ρύθμιση που έδωσε επιτέλους γη και δικαιώματα στους φτωχούς καλλιεργητές....

                                 .........   ..........    ............................................     ...............   ...........   ..............

Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΚΙΛΕΛΕΡ 6 Μαρτίου 1910

Oι πολιτικοί  αρνούνταν  βασικά δικαιώματα των κολίγων.  Οι κυβερνήσεις που κυριαρχούσαν στην πολιτική ζωή, αρνούνταν την διανομή της γής, γιατί δεν ήθελαν να χάσουν τους ξένους επενδυτές και την εισροή νέων κεφαλαίων στην Ελλάδα.  

 Η στρατιωτική επανάσταση στο Γουδί στις 15 Αυγούστου 1909, που έφερε στο προσκήνιο δημοκρατικές δυνάμεις, αλλά και οι απεργίες των καπνεργατών του Βόλου, έδωσαν θάρρος στους αγρότες να συνεχίσουν τους αγώνες.

Τα αιματηρά γεγονότα στο Κιλελέρ της Λάρισας τον Μάρτιο του 1910 θεωρούνται  ως η κορυφαία στιγμή την πορεία του αγροτικού κινήματος στη νεότερη Ελλάδα.

 

Άρχισαν σταδιακά, να ξεσπούν τοπικές εξεγέρσεις στη Θεσσαλία, ταυτόχρονα με την άρνηση των καλλιεργητών να δώσουν στους τσιφλικάδες το μέρος από τη σοδειά που διεκδικούσαν.

 Το κύριο αίτημα των αγροτών: η απαλλοτρίωση της γης, η διανομή των τσιφλικιών στους καλλιεργητές της.
Πρωθυπουργός  ήταν Γεώργιος Θεοτόκης (8-12-1905 έως 07-07-1909).

 Οι κολίγοι είχαν προγραμματίσει το Σάββατο 6 Μαρτίου 1910 πανθεσσαλικό συλλαλητήριο στη Λάρισα, με αφορμή τη συζήτηση του αγροτικού νομοσχεδίου στη Βουλή. Από νωρίς το πρωί άρχισαν να συρρέουν στην πόλη διαδηλωτές από τα γύρω χωριά. Στο σιδηροδρομικό σταθμό του Κιλελέρ, οι χωρικοί θέλησαν να επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο. Ο διευθυντής των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων, Πολίτης, που επέβαινε στο τρένο, τους το αρνήθηκε και είπε στις δυνάμεις καταστολής να τους απωθήσουν βίαια.

Οι χωρικοί οργίστηκαν κι άρχισαν να λιθοβολούν το συρμό, σπάζοντας τα τζάμια των βαγονιών. Οι στρατιώτες, κατόπιν διαταγής, πυροβολούν. Δύο αγρότες (άλλες πηγές μιλούν για τέσσερις) έπεσαν νεκροί, ενώ πολλοί άλλοι τραυματίστηκαν.

Ανάλογα επεισόδια έγιναν και στο χωριό Τσουλάρ, με δύο νεκρούς χωρικούς και 15 τραυματίες. Οι συμπλοκές μεταξύ άοπλων διαδηλωτών και δυνάμεων καταστολής επεκτάθηκαν και στη Λάρισα, όταν οι αγρότες πληροφορήθηκαν τα αιματηρά επεισόδια στο Κιλελέρ και το Τσουλάρ. Ακόμα δύο κολίγοι έπεσαν νεκροί, όταν το ιππικό επιτέθηκε.

Το συλλαλητήριο έγινε, τελικά, με ειρηνικό τρόπο στις 3 το μεσημέρι στην Πλατεία της Θέμιδος. Ο φοιτητής Γεώργιος Σχοινάς διάβασε το ψήφισμα της συγκέντρωσης, που απεστάλη στη Βουλή και την Κυβέρνηση. Οι αγρότες ζητούσαν άμεση ψήφιση του νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών, ενώ εξέφρασαν τη βαθιά λύπη και οδύνη τους «για την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου και νομοταγούς λαού, ής θύματα υπήρξαν άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της Θεσσαλίας».
Για τις ταραχές στο Κιλελέρ, στο Τσουλάρ και τη Λάρισα, πολλοί διαδηλωτές συνελήφθησαν και προφυλακίστηκαν. Αρκετοί αγρότες αθωώθηκαν στη συνέχεια με βουλεύματα, ενώ συνολικά 62 διαδηλωτές παραπέμφθηκαν σε δίκη. Τελικά αθωώθηκαν.

Η εξέγερση του Κιλελέρ ξεσήκωσε κύμα συμπάθειας σε όλη τη χώρα, ενώ αυξήθηκε η κοινωνική πίεση για την επίλυση του αγροτικού ζητήματος. Αλλά η λύση αργούσε πολύ.

Μετά από κάποια μέτρα το 1911, το 1923, όταν το πρόβλημα της αποκατάστασης των προσφύγων έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις, άρχισαν απαλλοτριώσεις τσιφλικιών σε μεγάλη κλίμακα.

Η επέτειος της εξέγερσης,  τιμάται κάθε χρόνο και αποτελεί την κορυφαία εκδήλωση της ελληνικής αγροτιάς και είναι ταυτόχρονα ημέρα μνήμης και αγώνων.

Ο αγώνας συνεχίζεται ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ  μέχρι την τελική δικαίωση- κοινωνική απελευθέρωση. 

Ακούστε   το Τραγούδι για τον Μαρίνο Αντύπα: https://www.youtube.com/watch?v=kXORVk28xO8

 Πηγές: Βαθύ κόκκινο, Μηχανή του Χρόνου, antapokrisis.gr

Επιμέλεια: Παναγιωτόπουλος Χρήστος 

ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΟΥ ΒΥΡΩΝΑ