Κορονοϊός: ο οδηγός επιβίωσης

Σπύρος Γεωργάτος*

Μας χρειάζεται επειγόντως ένας οδηγός επιβίωσης για τον κορονοϊό. Οχι ο κλασικός, εκείνος δηλαδή που μοιράζουν οι υγειονομικές υπηρεσίες· άλλος οδηγός, που να μας λέει τι να κάνουμε όταν η επιδημία λαθών, έπαρσης και ανορθολογικού «επιστημονισμού» προσλαμβάνει έκταση και διαστάσεις.

Δυστυχώς, στο θεραπευτικό επίπεδο δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για τον νέο ιό. Παρακολουθούμε την εξάπλωσή του κάνοντας τα προφανή και ελπίζοντας σε ένα καλό εμβόλιο ή ένα αντιιικό. Εν τω μεταξύ, πληθαίνουν τα άτοπα. Πρώτα το υπουργείο Παιδείας διαμηνύει σε παιδιά που επιστρέφουν από εκδρομή στην Ιταλία, αν δεν είναι άρρωστα, να πάνε την επομένη κανονικά στο σχολείο τους. Πού στηρίζεται αυτή η οδηγία; Στο γεγονός ότι οι ασυμπτωματικοί φορείς του ιού έχουν πιθανώς μικρό ιικό φορτίο (δηλαδή λίγα αντίγραφα του παθογόνου παράγοντα στον οργανισμό τους) και επομένως δεν είναι μεταδοτικοί. 

Αυτό είναι γενικά σωστό. Αλλά το «μικρό ιικό φορτίο» δεν είναι κατ’ ανάγκην «μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο» ή, πολύ περισσότερο, «μηδενικό ιικό φορτίο». Επίσης, τα παιδιά δεν είναι ενήλικοι. Παίζουν μαζί, πιάνονται, φιλιούνται, μοιράζονται αντικείμενα και λερώνει το ένα το άλλο. Να λοιπόν που μια «γενικώς ορθή» οδηγία εξειδικεύεται σε μια παρακινδυνευμένη συμβουλή.

Ευτυχώς εκεί τη γλιτώσαμε. Ακολούθησε όμως το κορυφαίο λάθος του ΕΟΔΥ. Κάνοντας την (αβάσιμη) υπόθεση ότι ο αριθμός των κρουσμάτων σε κάθε χώρα είναι αυτός που ανακοινώνεται επισήμως, αν ανακοινώνεται, ξέφυγε απ’ το ραντάρ ένας άρρωστος που είχε ταξιδέψει στη Μέση Ανατολή και μετά στην Αίγυπτο. Κι αυτό δημιούργησε μια εστία, που μέχρι τώρα έχει δώσει τα περισσότερα κρούσματα. Θα μπορούσε να έχει συμβεί κι αλλιώς. Π.χ., πολύς κόσμος πηγαινοέρχεται στην Αλβανία, η οποία δεν εμφανίζεται στις λίστες των χωρών που έχουν κρούσματα. Πιστεύει κανείς ότι δεν υπάρχουν ή ότι η Βουλγαρία έχει μονοψήφιο αριθμό;

Τέλος, το απολύτως αψυχολόγητο: Εμφανίζεται ο κ. Τσιόδρας (ως εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας και καθηγητής Λοιμωξιολογίας) και μας «καθησυχάζει», εξηγώντας ότι στην Ελλάδα μπορεί να μολυνθεί μέχρι το 15% του πληθυσμού. Αυτό θα πει 1-1,5 εκατομμύριο άνθρωποι, που, με θνησιμότητα 2% (λέω συνειδητά το πιο λίγο), μεταφράζεται σε 20-30 χιλιάδες θανάτους. Αλλά 30 χιλιάδες νεκροί από μία μόνο αιτία και σε μικρή σχετικά χρονική περίοδο δεν είναι μια φυσική κατάσταση. Είναι λοιμός, καταποντισμός - ή πόλεμος.

Λέει ανακρίβειες ο κ. Τσιόδρας; Οχι. Αλλοι έχουν γράψει ότι μπορεί να μολυνθεί ώς το 70%! Μερικοί πολύ έμπειροι επιστήμονες εγκαλούν μάλιστα τον ΠΟΥ για το ότι δεν έχει ακόμη θεωρήσει πανδημία τη διασπορά του κορονοϊού. Το πρόβλημα με τον κ. Τσιόδρα είναι ότι επικοινωνεί με το κοινό χωρίς να περιορίζεται σ’ εκείνα που έχουν σημασία και είναι μάλλον βέβαια: ότι δηλαδή είναι πολύ επικίνδυνο να μεταλαμβάνουμε και να στριμωχνόμαστε στις εκκλησιές εν μέσω επιδημίας. Αλλά και σ’ αυτά που λέει δεν βάζει μια αίρεση και μια άνω τελεία. Πρώτον, δεν είναι τελείως προβλέψιμο το πώς θα εξελιχθεί η επιδημία· δεύτερον, δεν είναι σαφές τι θα γίνει με την αλλαγή του καιρού· και τρίτον, ότι δεν γνωρίζουμε ακόμη πώς θα συμπεριφερθεί το ελληνικό σύστημα υγείας. Μέτρα έχουν ληφθεί, αλλά θα πρέπει να γίνουν περισσότερα, ιδιαίτερα σε επίπεδο περιφερειακών νοσοκομείων.

Σε κάθε περίπτωση, εκτός από τα εντελώς «αιτιοκρατικά», στη σύγχρονη επιστήμη υπάρχουν και τα «στοχαστικά», τα αστάθμητα φαινόμενα, μεταξύ των οποίων είναι και οι μεταλλάξεις ενός ιού. Γι’ αυτό και είναι εντελώς άτοπο να κάνουμε εικασίες. Αλλο το πιθανοκρατικό μοντέλο και άλλο η «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης» στον τομέα της πολιτικής υγείας. Αλλο η υπεύθυνη ενημέρωση και άλλο να λέει ο γιατρός στον περιδεή άρρωστό του: «Εχεις 6 μήνες ζωή».

Η πολιτική προστασία είναι ευθύνη -και ειδικότητα- της Πολιτείας. Οι επιτροπές εμπειρογνωμόνων και οι ειδικοί χρειάζονται για να κάνουν εμπεριστατωμένες εισηγήσεις, αλλά δεν έχουν καμιά δουλειά να απευθύνονται στο κοινό. Αφήνω που δεν πρέπει να κρίνουμε ποτέ το βιβλίο απ’ το εξώφυλλο. Ακόμα κι ανάμεσα στους επιστήμονες υπάρχουν απόψεις, διαφωνίες και ενίοτε λανθασμένες προσεγγίσεις. Ο κόσμος πρέπει να έχει κοινή λογική, κρίση και ετοιμότητα. Σ' αυτό το σημείο χρειάζεται ίσως μια καθοδήγηση: να μην προσλαμβάνει η κοινωνία ό,τι λέγεται και ό,τι γράφεται ως θέσφατο.

* καθηγητή Βιολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Αναδημοσίευση απο efsyn.gr

                                                                                                                               ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΟΥ ΒΥΡΩΝΑ