Οργουελικό σκηνικό σε ρυθμό κορωνοϊού

 

Από τον Μιχάλη Ψύλο

Δύο εβδομάδες πριν, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ πραγματοποίησε επίσκεψη στην πόλη Ουχάν απ’ όπου ξεκίνησε η πανδημία του κορωνοϊού και το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να μεταβεί σε ένα νοσοκομείο το οποίο κατασκεύασε και λειτούργησε σε χρόνο ρεκόρ ο στρατός της χώρας.

«Τώρα οι στρατοί σε όλο τον κόσμο κατεβάζουν προσωρινά τα όπλα τους και παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στον πόλεμο κατά του ιού» γράφει το βρετανικό περιοδικό «Economist». Στην Ιταλία και την Ισπανία, όπου τα ποσοστά θνησιμότητας έχουν αυξηθεί δραματικά τις τελευταίες εβδομάδες, χιλιάδες στρατιώτες έχουν εγκατασταθεί σε πόλεις που βρίσκονται σε καραντίνα για να περιπολούν τους δρόμους και να επιβάλλουν την απομόνωση.

«Στο Τορίνο οι πολίτες φαίνεται να έχουν εξοικειωθεί με τις στρατιωτικές στολές» γράφει η ιταλική εφημερίδα «La Stampa». Η Ουγγαρία, ο Λίβανος, η Μαλαισία και το Περού έχουν, επίσης, βγάλει τον στρατό στους δρόμους. Αυτό θα διευκολύνει προσωρινά βέβαια τους πολίτες, αλλά μήπως η «εξοικείωση» αυτή κρύβει μακροπρόθεσμα περισσότερους κινδύνους παρά διευκολύνσεις;

Αναμφίβολα, σε τέτοιες κρίσεις ο ρόλος του κράτους είναι καθοριστικός, διαψεύδοντας τις πομφόλυγες κάθε είδους και κοπής νεοφιλελεύθερων παπαγάλων. Η Ιστορία βρίθει παραδειγμάτων: ειδικά σε περιπτώσεις πανδημίας, το κράτος, οι Αρχές ήταν ο καθοριστικός παράγοντας αντιμετώπισής τους. Το 1348, καθώς ο «Μαύρος Θάνατος» εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι Αρχές της Βενετίας έκλεισαν το λιμάνι της πόλης σε σκάφη που προέρχονταν από μολυσμένες με την πανώλη περιοχές και ανάγκασαν όλους τους ταξιδιώτες σε 40 ημέρες απομόνωσης (εξ ου και η λέξη καραντίνα).

Τρεις αιώνες αργότερα, το 1600, στην Αγγλία, η βασίλισσα Ελισάβετ αντιμετώπισε την πανώλη με νόμο που επέτρεπε στις Αρχές να κλείσουν τους αρρώστους στα σπίτια τους για έξι εβδομάδες. Τέτοια μέτρα ήταν δημοφιλή στο παρελθόν, αλλά και σήμερα. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, συναντούν καθολική κοινωνική συναίνεση. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία, για να βγει κάποιος στον δρόμο πρέπει να συμπληρώσει μια ειδική φόρμα. Κάπου 100.000 αστυνομικοί περιπολούν ήδη στις γαλλικές πόλεις.

Εκμεταλλευόμενη αυτήν τη «συναίνεση», η ουγγρική Βουλή έδωσε στον πρωθυπουργό Ορμπαν δικτατορικές εξουσίες, στο όνομα της «έκτακτης ανάγκης». Για αόριστο χρονικό διάστημα, ο Ορμπαν θα μπορεί να αγνοεί τους νόμους, χωρίς καν να μπαίνει στον κόπο να συμβουλευτεί έστω τη Βουλή. Μπορεί να αναστείλει ακόμη και τις εκλογές. Η διάδοση ψευδών πληροφοριών ή άλλων πληροφοριών που προκαλούν «αναταραχή» θεωρείται έγκλημα που τιμωρείται με ποινή φυλάκισης.

«Όλα τα αντιπολιτευτικά δίκτυα έχουν απενεργοποιηθεί» λέει ο Ούγγρος αναλυτής Πίτερ Κρέκο. «Αυτή την ώρα του αυξανόμενου φόβου, ουδείς θέλει να θεωρηθεί μη πατριώτης, καθώς θα έβλαπτε με κάποιο τρόπο την υγεία και την ασφάλεια των Ούγγρων. Όλοι θέλουν να πιστεύουν στην ουσιαστική καλοσύνη του έθνους και του κράτους». Δυστυχώς ζούμε σε μια οργουελική εποχή ψεύδους και παραπληροφόρησης, με τα κυρίαρχα συστήματα να προσπαθούν να πείσουν τους πολίτες ότι αυτό που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι κάτι πρωτόγνωρο. Και κυρίως ότι για τον κορωνοϊό ούτε λίγο ούτε πολύ ευθύνονται οι ίδιοι οι πολίτες…

Ο κορωνοϊός δεν ήταν κάτι το απρόβλεπτο ούτε αποτέλεσε έκπληξη – τουλάχιστον στους επιστήμονες που γνωρίζουν την ιστορία των ασθενειών. Οι επιδημίες υπήρξαν και θα συνεχίσουν να αποτελούν μια επαναλαμβανόμενη απειλή στο αρχείο του ανθρώπινου πολιτισμού. Εκατοντάδες επιδημίες έχουν σκοτώσει αμέτρητα εκατομμύρια ανθρώπους στην ιστορία της ανθρωπότητας. Από τον 16ο αιώνα, που υπάρχουν σαφή στοιχεία τα οποία δείχνουν ότι εμφανίστηκαν τουλάχιστον 80 επιδημίες και 13 πανδημίες.

Μόνο στον 21ο αιώνα έχουν εκδηλωθεί περισσότερες από 30 επιδημίες, περιλαμβανομένων και τεσσάρων πανδημιών (η γρίπη των πτηνών το 2009, ο κορωνοϊός αναπνευστικού συνδρόμου Μέσης Ανατολής MERS το 2012, ο ιός Zika από μολυσμένα κουνούπια το 2016 και τώρα ο κορονοϊός Covid-19). Ο επιδημιολόγος Πίτερ Ντάστσακ έγραψε στους «New York Times» ότι «οι πληγές δεν είναι μόνο μέρος του πολιτισμού μας, προκαλούνται από αυτόν». «Οι πανδημίες», σημειώνει ο Ντάστσακ, «ξεκινούν συνήθως ως ιοί σε ζώα που μεταφέρονται στους ανθρώπους όταν έρθουμε σε επαφή μαζί τους».

Αυτές οι εξελίξεις αυξάνονται εκθετικά καθώς το οικολογικό αποτύπωμα μας φέρνει πιο κοντά στην άγρια φύση. Η κλιματική αλλαγή, η άνευ προηγουμένου αποψίλωση των δασών, καθώς και η παγκοσμιοποίηση των ταξιδιών και του εμπορίου, μας καθιστούν εξαιρετικά ευαίσθητους σε παθογόνους παράγοντες, όπως οι κορωνοϊοί.

«Η πανδημία Covid-19 θα πρέπει να γίνει κατανοητή όχι απλώς ως ένα άσχημο ατύχημα, αλλά ως μια ευρύτερη αντανάκλαση των κοινωνικών σχέσεων, μια μάλλον προβλέψιμη συνέπεια της δυναμικής που διαρκεί πολύ καιρό» λέει ο Ντάστσακ.

Από το 2012, επίσης, ο επιδημιολόγος Τζιμ Ρόμπινς προειδοποιούσε ότι «σε μεγάλο βαθμό οι επιδημίες είναι περιβαλλοντικό ζήτημα. Το 60% των αναδυόμενων μολυσματικών ασθενειών που πλήττουν τον άνθρωπο είναι ζωονοτικές – προέρχονται από ζώα. Και περισσότερα από τα δύο τρίτα αυτών προέρχονται από την άγρια πανίδα».

Οι ειδικοί σε θέματα δημόσιας υγείας και οι επιδημιολόγοι έχουν από καιρό κρούσει τον κώδωνα ότι η ανθρωπότητα πρέπει να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή ετοιμότητα για την πιθανή εμφάνιση μιας επόμενης μεγάλης παγκόσμιας επιδημίας – μιας πανδημίας. Αν οι κυβερνήσεις που βγάζουν τώρα τον στρατό στους δρόμους δεν δαπανούσαν τεράστια ποσά σε εξοπλισμούς, για παράδειγμα, θα είχαν διαμορφώσει τα αναγκαία δημόσια συστήματα προφύλαξης του πληθυσμού.

Αλλά όταν κάποιες Αρχές δεν θέλουν τη δημόσια υγεία, όπως και τη δημόσια παιδεία, αλλά θυσιάζουν τα πάντα στο ιδιωτικό κέρδος, τώρα τρέχουν και δεν φτάνουν! Το σύνθημα «Όλα στους ιδιώτες» οδηγεί και θα οδηγεί βέβαια σε κερδοσκοπικές φούσκες που θα συντρίβουν χώρες και λαούς, οδηγώντας σε υποτίμηση κεφαλαίων, πτωχεύσεις, ανεργία, εξώσεις, εμβάθυνση της φτώχειας, αυξημένη θνησιμότητα και άλλα φρικτά αποτελέσματα.

Η Wikipedia, όμως, απαριθμεί 42 συντριβές χρηματιστηριακών αγορών από το 1837, που προκάλεσαν ύφεση, πτώση των κερδών, αλλά και εξάπλωση της δυστυχίας και κοινωνική αναστάτωση. Και σήμερα; Όλοι οι οικονομολόγοι προβλέπουν μεγάλη ύφεση σε όλον τον κόσμο, με αποτέλεσμα εκατομμύρια απλοί άνθρωποι να βρεθούν εκτός εργασίας, να δουν μισθούς και συντάξεις να καταρρέουν, ενώ ο πλούτος θα συγκεντρώνεται σε όλο και πιο λίγα χέρια. «Σοσιαλισμός για τους πολύ πλούσιους και καπιταλισμός για τους φτωχούς».

Όπως λέει η Ναόμι Κλάιν σε άρθρο της για την τρέχουσα κρίση, ο «κορωνοϊκός καπιταλισμός» θα βρει 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια για να σώσει τη Γουόλ Στριτ, αλλά δεν συζητά καν ένα ανάλογο ποσό για την καθολική υγειονομική και ασφαλιστική κάλυψη του αμερικανικού πληθυσμού.

Ο κορωνοϊός ήταν απλώς η σπίθα που άναψε τη φωτιά. Η εύφλεκτη ύλη ήταν ήδη μαζεμένη και περίμενε τη φλόγα. Αν δεν ήταν ο Covid-19 να ξεκινήσει τη φωτιά, κάτι άλλο θα είχε υπάρξει και μάλιστα σύντομα. Το σύστημα επιζητούσε μια «διόρθωση», χάρη στις υπερβολικά διογκωμένες αξίες των περιουσιακών στοιχείων, στα υπερβολικά δημόσια χρέη, αλλά και στις ακραίες ανισότητες, στους ανεπαρκείς μισθούς, στο κολοσσιαίο χρέος των καταναλωτών και στην τοξική οικονομική και κοινωνική απορρύθμιση. Και δυστυχώς οι πολίτες θα τείνουν να εξοικειωθούν με τον στρατό στους δρόμους…

Άλλωστε, οι άνθρωποι έχουν τόσο συνηθίσει να ζουν σε συνθήκες πολυετούς κρίσης και έκτακτης ανάγκης που δεν φαίνεται να παρατηρούν ότι η ζωή τους έχει μειωθεί σε μια καθαρά βιολογική κατάσταση. Και μια κοινωνία που ζει σε πολυετή κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν μπορεί να είναι μια ελεύθερη κοινωνία.

ΠΗΓΗ: newsbreak.gr 27-03-2020

ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΟΥ ΒΥΡΩΝΑ