Προγράμματα Κοινωφελούς Εργασίας: "5μηνοι απασχολούμενοι" με την ευγενική χορηγία της ΕΕ
Συνέντευξη-Επιμέλεια: Δημήτρης Κεχρής, Ελένη Παγκαλιά - Kοινωνία + Κινήματα -10/01/2016
Το Συντονιστικό Αγώνα Εργαζομένων στα Πεντάμηνα & Συμβασιούχων Αττικής πραγματοποίησε συνέλευση στο Εργατικό Κέντρο Αθήνας στις 4 Ιανουαρίου και αποφάσισε συνέχιση του αγώνα για κατάργηση της ενοικιαζόμενης, προσωρινής και ελαστικής εργασίας, παραμονή στην δουλειά και επιστροφή των απολυμένων, σταθερή δουλειά με ίσα εργασιακά δικαιώματα και μισθούς, μόνιμο προσωπικό και μαζικές προσλήψεις στους ΟΤΑ και σε όλο το δημόσιο για ποιοτικές και δωρεάν υπηρεσίες και δομές, που να καλύπτουν τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες, αμοιβή με τη συλλογική σύμβαση εργασίας, πλήρη εργασιακά δικαιώματα, επίδομα ανεργίας για όλους τους ανέργους.
Εδώ και κάποιους μήνες δίνεται μία από τις πιο ουσιαστικές εργατικές μάχες της εποχής μας: Η μάχη των εργαζόμενων στα «προγράμματα κοινωφελούς εργασίας», τα γνωστά και ως «5μηνα». Οι εργαζόμενοι αυτοί προσλήφθηκαν μέσα στον προηγούμενο χρόνο με τις καινούργιες συμβάσεις που χρηματοδοτούν τα προγράμματα ΕΣΠΑ της Ευρωπαϊκής Ένωσης για κάλυψη θέσεων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Μέσα στον χρόνο αυτό, ωστόσο, καταλάβαμε κάτι που αρκετοί προσπάθησαν να καταδείξουν από την αρχή: Πρώτον, ότι οι θέσεις που έρχονται να καλύψουν οι «5μηνοι» είναι θέσεις που καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες στους διάφορους φορείς και, δεύτερον, ότι ο τύπος αυτός εργασιακής σχέσης αρχίζει να επεκτείνεται και σε άλλους εργασιακούς χώρους. Ο επόμενος γύρος των συμβάσεων αυτών, αφορά σε νοσοκομεία, ΟΣΕ κ.α.
Κατανοούμε ότι για άλλη μία φορά, η «Ευρώπη των λαών» λειτουργεί ως Δούρειος Ίππος. Μέσα από την «ευγενική» χορηγία κάποιων θέσεων, φέρνει τελικά με τον πιο ωμό τρόπο τον καινούργιο τύπο ελαστικής και προσωρινής εργασίας καθολικά. Η μόνιμη και σταθερή δουλειά εδώ και καιρό ακούγεται ως κάτι από τα «παλιά», ως κάτι μη αυτονόητο, ως ένα «κεκτημένο» που μπορούμε και να το ξαναδιαπραγματευτούμε. Η περίοδος των μνημονίων στην Ελλάδα ευνόησε και επέβαλε στη συνείδηση των περισσότερων εργαζόμενων ότι ο εργαζόμενος μπορεί να είναι και άνεργος, ότι πρέπει να παραιτηθεί από οποιαδήποτε διεκδίκηση, ότι η εργασία που καλείται για κάποιο διάστημα να κάνει μπορεί να μην αμείβεται με όσα δικαιούται.
Και επειδή έχουμε κουραστεί να επικαλούνται αυτή τη δύσκολη περίοδο, θα θέλαμε επιγραμματικά να θυμίσουμε ότι η προσπάθεια αλλοίωσης του χαρακτήρα της εργασίας και καταστρατήγησης βασικών δικαιωμάτων είναι μια ιστορία που ξεκινάει τουλάχιστον από την δεκαετία 2000, όταν τα πρώτα προγράμματα STAGE κάνουν την εμφάνισή τους στην Ενωμένη Ευρώπη και θεσμοθετούν την ελαστική, ανασφάλιστη εργασία. Πέρασε καιρός και τα προγράμματα αυτά «τροφοδότησαν» αρκετούς εργοδότες στην αγορά, ώσπου πήραν ακόμα πιο συγκεκριμένη μορφή πριν κάποια χρόνια, όταν οι ΜΚΟ άρχισαν να χρησιμοποιούν με καθολικό τρόπο αυτά τα προγράμματα ΕΣΠΑ και να εισάγουν επισήμως τους «καινούργιους» εργαζόμενους, οι οποίοι στο εξής καλούνται «απασχολούμενοι». Ακολούθησαν οι εργαζόμενοι/απασχολούμενοι με Voucher στον ιδιωτικό τομέα, κατάσταση η επιχειρηματολογία της οποίας άρχισε να στηρίζεται στην είσοδό μας στα μνημόνια, και εδώ και ένα χρόνο επεκτάθηκε και στο Δημόσιο.
Οι εργαζόμενοι στα «προγράμματα κοινωφελούς εργασίας» πραγματοποίησαν όλο το προηγούμενο διάστημα, από το φθινόπωρο και μετά, μια σειρά κινητοποιήσεων -με αποκορύφωμα την «κατασκήνωσή» τους έξω από το Υπουργείο Εργασίας στη Σταδίου όλη την περίοδο των γιορτών- και συνεχίζουν δυναμικά, ακόμα και αν αυτό δεν γίνεται γνωστό από τα κυρίαρχα ΜΜΕ.
Η Ηρώ Ζιώζια είναι μέλος της attack στην ανεργία και την επισφάλεια, συλλογικότητα που από την πρώτη στιγμή συνέβαλε στον αγώνα των εργαζομένων στα «προγράμματα κοινωφελούς εργασίας». Μας μίλησε πιο αναλυτικά για τα προγράμματα αυτά και για το πώς οργανώθηκαν οι εργαζόμενοι.
Τι είναι αυτές οι συμβάσεις, πότε ξεκίνησαν και πώς συνεχίζονται πλέον;
Τα «προγράμματα κοινωφελούς εργασίας» χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και υπάγονται στο ΕΣΠΑ. Όλη αυτή η ιστορία ξεκίνησε περίπου την περίοδο που η Ελλάδα μπήκε στην «εποχή των μνημονίων». Στην αρχή ήταν αναμεμειγμένες μόνο κάποιες ΜΚΟ, αλλά αργότερα τα προγράμματα άρχισαν να απλώνονται και στο δημόσιο τομέα. Ο ΟΑΕΔ, εν προκειμένω, λειτουργεί ως εταιρία υπενοικίασης εργαζομένων. Έχει ζητήσει αρχικά, να καταγραφούν οι ανάγκες των δήμων, παίρνει το αντίστοιχο κονδύλι, και το κατανέμει αναλόγως. Φυσικά, η διαδικασία αυτή αντιστοιχεί και σε συγκεκριμένου τύπου εργασιακές σχέσεις. Η Ελλάδα, παίρνοντας χρήματα από την Ε.Ε., δεν έχει την ευχέρεια να τα διαχειριστεί όπως θέλει για να αντιμετωπίσει την ανεργία. Λήγει τώρα η πρώτη φάση εργαζομένων σε πεντάμηνα στους δήμους. Έχει προκηρυχθεί νέο πρόγραμμα που μιλά για 100.000 θέσεις εργασίας, κάτι που δείχνει ότι η κυβέρνηση προτίθεται να διευρύνει αυτά τα προγράμματα δουλείας, που δεν θα αφορούν πλέον μόνο τους δήμους, αλλά και σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες, υπουργεία, νοσοκομεία, σχολεία κτλ. Έχει σημασία να πούμε ότι οι θέσεις αυτές αφορούν πάγιες και διαρκείς ανάγκες των δημοσίων υπηρεσιών (καθαριότητα, πράσινο, δημόσια έργα), οι οποίες καταρρέουν στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στις διάφορες φουρνιές εργαζομένων που ανακυκλώνονται. Τώρα έχουν μπει εργαζόμενοι στον ΟΣΕ και σε νοσοκομεία. Ωστόσο, μπαίνουν λίγοι-λίγοι και όχι μαζικά και αυτό δυσκολεύει το να αντιληφθούν και οι ίδιοι ότι είναι εργαζόμενοι που υπόκεινται στις ίδιες εργασιακές σχέσεις, βιώνουν την ίδια κατάσταση και άρα ότι υπάρχει η ανάγκη να οργανωθούν κάπως από κοινού.
Η ΠΟΕ-ΟΤΑ τι στάση κρατάει;
Από την πρώτη στιγμή έλεγε ότι είναι απαράδεκτο αυτό το καθεστώς, αλλά ποτέ δεν έκανε λόγο για κατάργηση αυτών των προγραμμάτων και για μονιμοποίηση των εργαζομένων. Απλώς, ασχολείται με τα στοιχειώδη δικαιώματα των εργαζομένων όπως π.χ. με το ότι στην αρχή δεν υπήρχαν καν άδειες για τους ανθρώπους αυτούς ή το ότι σε κάποιες περιπτώσεις δεν τηρούνταν τα βασικά μέτρα ασφαλείας. Και όταν λέμε ότι ασχολείται εννοούμε ότι αρκείται στο να βγάζει ανακοινώσεις. Για να φτάσει στο σημείο να προκηρύξει μια στάση εργασίας, χρειάστηκε να προηγηθούν 5 κινητοποιήσεις στο Υπουργείο Εργασίας και διαμαρτυρίες από τους ίδιους τους εργαζόμενους που έχουν συνειδητοποιήσει ότι η ΠΟΕ-ΟΤΑ στην πραγματικότητα είναι κάτι ανύπαρκτο. Χρειάστηκε να πάει μια επιτροπή από το Συντονιστικό Αγώνα να τους δηλώσει ότι οι εργαζόμενοι είναι αποφασισμένοι να απεργήσουν, ανεξάρτητα από τις προθέσεις του συνδικαλιστικού οργάνου. Ο πρόεδρος της ΠΟΕ-ΟΤΑ δυσανασχέτησε με την αιτιολογία ότι κάτι τέτοιο πρέπει να είναι προϊόν διαλόγου, αλλά εν τέλει πιέστηκε και προκήρυξε στάση εργασίας. Όχι όμως, για όλο το προσωπικό των δήμων όπως είχε ζητηθεί από την αντιπροσωπεία αλλά μόνο για τους πεντάμηνους.
Είναι, επομένως, δύσκολο να συνδεθούν αγωνιστικά οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι με τους εργαζόμενους στον σύνολο του δημόσιου τομέα;
Είναι χιλιάδες οι εργαζόμενοι στο δημόσιο που ήταν επί χρόνια σε μια κατάσταση διαδοχικών λήξεων και ανανεώσεων των συμβάσεών τους, ώσπου τελικά κατάφεραν με αγώνες και μονιμοποιήθηκαν. Οπότε, κατά έναν τρόπο αυτοί οι εργαζόμενοι είναι φυσικοί σύμμαχοι των εργαζομένων στα πεντάμηνα. Έχουν περάσει από αντίστοιχες φάσεις. Και θεωρητικά είναι μαζί τους. Μάλιστα, η μονιμοποίηση επιπλέον εργαζομένων θα βοηθούσε και τους ίδιους όσον αφορά στο μοίρασμα του φόρτου εργασίας, κάτι που τώρα, που πηγαινοέρχονται τόσοι άνθρωποι στην ίδια θέση, χωρίς στην πράξη να μπορούν κιόλας να μάθουν επαρκώς το αντικείμενό τους, ρίχνει επιπλέον βάρη στους μόνιμους. Ωστόσο, από την αφηρημένη κατάσταση του να είναι στα λόγια μαζί τους μέχρι να τους στηρίξουν εμπράκτως, υπάρχει ακόμα απόσταση.
Πώς οργανώθηκε αυτός ο αγώνας; Πώς ξεκίνησαν αυτοί οι εργαζόμενοι να συσπειρώνονται και να διεκδικούν;
Το κρίσιμο ήταν η συγκρότηση των επιτροπών αγώνα του κάθε Δήμου. Πολλές εξ αυτών δημιουργήθηκαν αυθόρμητα, ωστόσο σε κάποιο βαθμό έπαιξε ρόλο η παρέμβαση ορισμένων αγωνιστικών δυνάμεων. Κάποιοι εργαζόμενοι, έχοντας κουβεντιάσει με συναδέλφους τους, καθώς και ορισμένα πρωτοβάθμια σωματεία, όπου υπήρχαν, πήραν την πρωτοβουλία, να καλέσουν σε συνελεύσεις. Σε αυτές τις συνελεύσεις, μετά από συλλογική συζήτηση αποφασίστηκε η δημιουργία επιτροπών των εργαζόμενων στα πεντάμηνα. Από νωρίς έγινε σαφές ότι ήταν αναγκαίος ο συντονισμός των κατά τόπους επιτροπών και έτσι άρχισε επικοινωνία μεταξύ τους και συνεχείς εξορμήσεις για ενημέρωση σε γειτονικούς Δήμους. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε στο εκθεσιακό κέντρο της Ν. Ιωνίας η πρώτη (ακολούθησαν και άλλες) μαζικότατη σύσκεψη με τη συμμετοχή επιτροπών και εργαζόμενων σε Δήμους από διάφορες περιοχές της Αττικής καθώς και αρκετών σωματείων. Εκεί, πέρα από ζητήματα οργάνωσης του αγώνα, μπήκε το εξαιρετικά κομβικό στοιχείο του ότι τα προγράμματα αυτά δεν προέρχονται από μια κυβέρνηση που απλώς είναι ανάλγητη, αλλά εφόσον είναι στα πλαίσια του ΕΣΠΑ, εντάσσονται σε μια ευρύτερη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ορίζει τις κατευθυντήριες γραμμές στον τομέα των εργασιακών σχέσεων. Στις επόμενες συσκέψεις η συμμετοχή αυξανόταν συνεχώς μέχρι που φτάσαμε στο σημείο να έχουμε μερικές εκατοντάδες άτομα, επιτροπές από 22 Δήμους και αρκετές αλληλέγγυες συλλογικότητες ! Κάπως έτσι προέκυψε και το Συντονιστικό Αγώνα Εργαζομένων στην Κοινωφελή Εργασία και Συμβασιούχων Αττικής, το οποίο πια οργανώνει τις κινητοποιήσεις και επιπλέον πιέζει σημαντικά την ΠΟΕ-ΟΤΑ οδηγώντας την στο σημείο να προκηρύσσει στάσεις εργασίας και να καλύπτει συνδικαλιστικά τους ανθρώπους αυτούς.
Ωστόσο, τίθεται ένα ζήτημα στη λειτουργία του Συντονιστικού, καθώς οι άνθρωποι που το απαρτίζουν κάποια στιγμή θα πάψουν να είναι εργαζόμενοι στα προγράμματα αυτά. Πώς θα διασφαλιστεί η συνέχεια;
Όντως, η δυσκολία βρίσκεται στην αντίθεση ανάμεσα στην προσωρινότητα της εργασίας και στη μονιμότητα του προβλήματος. Στις τελευταίες συνελεύσεις του Συντονιστικού έγινε σαφές ότι υπάρχει ανάγκη αυτό να αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά. Χρειάζεται η διαδικασία αυτή να συσπειρώνει και τους απολυμένους και τους νέους εργαζόμενους. Και αυτό συμβαίνει. Έχουμε παραδείγματα ανθρώπων που όντες μόλις τρεις μέρες εργαζόμενοι, αποφάσισαν να συμμετάσχουν σε όλο αυτό που συμβαίνει. Πέρα από αυτούς, υπάρχει ανάγκη να συσπειρωθούν σε αυτές τις διεργασίες γενικότερα άνεργοι και άνθρωποι της εργασιακής περιπλάνησης και της επισφαλούς εργασίας που αυξάνονται ολοένα. Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων αφορά μάλλον πολύ περισσότερους από όσους φαίνεται τώρα. Είναι ένα πρόβλημα που εξαπλώνεται με απίστευτα γρήγορους ρυθμούς σε πολλούς κλάδους και σε λίγο θα είναι κοινό για όλους. Επομένως, απαιτείται αντίστοιχη οργάνωση από τους εργαζόμενους. Δεν είναι κλισέ σύνθημα αλλά πραγματικότητα το ότι ο αγώνας των πεντάμηνων είναι αγώνας για όλη την κοινωνία.
Τι ρόλο έπαιξε η ATTACK σε αυτήν την ιστορία;
Η ATTACK συνέβαλε στη δημιουργία αρκετών από τις επιτροπές. Πήγαμε σε διάφορους εργασιακούς χώρους, συζητήσαμε με τους ανθρώπους που δουλεύουν σε αυτά τα προγράμματα για το εργασιακό τους καθεστώς, προέκυψε από την κουβέντα ότι κάτι πρέπει να γίνει και αμέσως έδειξαν στην πράξη τη διάθεση να πράξουν. Άμεσα, συνεννοήθηκαν μεταξύ τους και προχώρησαν σε συνελεύσεις. Έδειξαν μάλιστα να παίρνουν θάρρος από τη συνεχή παρουσία και τη σταθερά αλληλέγγυα στάση της ATTACK, η οποία συμμετείχε ενεργά στις συνελεύσεις. Είναι συγκινητικό δε, το γεγονός ότι πολλοί δεν είχαν, μέχρι πρότινος, συμμετοχή σε κινηματικές διαδικασίες και ανακατεύτηκαν σε όλο αυτό με πολύ πάθος, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να αγκαλιάσουν μορφές στήριξης του αγώνα τους οι οποίες δεν τους ήταν οικείες, όπως το απεργιακό ταμείο. Χαρακτηριστικά, μία γυναίκα, όταν πήγαμε να δώσουμε λεφτά που είχαν συγκεντρωθεί για το απεργιακό ταμείο, μας είπε: -Τι έρχεσαι εδώ πέρα να μου δώσεις ελεημοσύνη? Κι εμείς της απαντήσαμε ότι δεν είναι ελεημοσύνη, είναι απεργιακό ταμείο για τη στήριξη του αγώνα. Είναι ταξική αλληλεγγύη. Και φάνηκε να αλλάζει αμέσως το πώς έβλεπε τα πράγματα μέχρι τότε.
Τί γίνεται με τη συνδικαλιστική κάλυψη των εργαζομένων αυτών;
Πρακτικά, δεν υπάρχει. Είναι τόσα και τόσο διαφορετικά τα αντικείμενα επάνω στα οποία εργάζονται που δεν είναι εφικτό να υπάρχει ένα σωματείο στο οποίο να μπορούν όλοι να υπαχθούν. Και όσον αφορά στα υπάρχοντα σωματεία του κάθε κλάδου, συμβαίνει στην πλειοψηφία των περιπτώσεων να μην γράφουν τους πενταμηνίτες ως μέλη τους, καθώς ο χαρακτήρας αυτός της προσωρινότητάς τους δε συμβαδίζει τυπικά με αυτά που προβλέπονται από τα καταστατικά των σωματείων για τα μέλη τους. Ωστόσο, κάποια σωματεία τους εντάσσουν. Όμως, στην πράξη φαίνεται ότι κάτι τέτοιο μάλλον δεν επαρκεί και δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα που διαμορφώνεται, καθώς μετά από λίγο ή θα είναι άνεργοι ξανά ή θα εργάζονται σε άλλο κλάδο. Είναι ένα μεγάλο ερώτημα το πώς μπορούν να καλύπτονται συνδικαλιστικά όλοι όσοι εργάζονται γενικώς με καθεστώς ελαστικών εργασιακών σχέσεων, κάτι που γίνεται ο κανόνας πλέον. Οι υπάρχοντες συνδικαλιστικοί φορείς φαίνονται ξεπερασμένοι και ίσως χρειάζεται η ανάπτυξη νέων μορφών οργάνωσης των εργαζομένων και διεκδίκησης. Κάτι που νιώθουν ως ανάγκη πρωτίστως οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Και επειδή δεν εμπιστεύονται πια τις παραδοσιακές γραφειοκρατικές δομές, και για αντικειμενικούς λόγους που αφορούν στα δικαιώματά τους.
Εκτός από τις κινητοποιήσεις στο κέντρο της Αθήνας και την κατασκήνωση στο Υπουργείο εργασίας έχει γίνει κάτι σε τοπικό επίπεδο;
Έχουν γίνει αρκετές κινητοποιήσεις σε διάφορους δήμους και γειτονιές με πιο χαρακτηριστικά τα παραδείγματα της κατάληψης των δημαρχείων στη Ν. Ιωνία και το Ν. Ηράκλειο που πραγματοποιήθηκαν από τις αντίστοιχες επιτροπές των εκεί εργαζομένων και συνάντησαν ανταπόκριση από αρκετό κόσμο των περιοχών αυτών.
Ο Πάνος Γκέρκης εργάζεται ως ηλεκτρολόγος στον Δήμο Αθηναίων. Αφού προσελήφθη για να καλύψει πραγματικές ανάγκες τού Δήμου, σε λίγο απολύεται, και ένας καινούργιος συνάδελφός του θα προσληφθεί στη θέση του για 5 ακόμα μήνες, κ.ο.κ. Ο Πάνος συνειδητοποίησε τι ακριβώς συμβαίνει μέσα στους μήνες αυτούς και συμμετέχει στον αγώνα αυτό μαζί με τους υπόλοιπους συναδέλφους του. Τον ρωτήσαμε για τη συμμετοχή του στον αγώνα των «5μηνων».
Πώς βλέπεις τον εαυτό σου σε αυτή τη δουλειά σε σχέση με την προσωρινότητά της;
Λειτουργώ σαν σωστός επαγγελματίας και όχι σαν «παροδικός» υπάλληλος και αξιοποιώ στο έπακρο την ευκαιρία για εμπειρία στη συγκεκριμένη εργασία.
Γιατί αποφάσισες να συμμετάσχεις στον αγώνα αυτόν;
Προσωπικά ήταν η ίδια η ανάγκη για εργασία που με οδήγησε σε αυτό. Η διεκδίκηση για μόνιμη και σταθερή εργασία αλλά και η βελτίωση των συνθηκών της. Κάτι που θα πρέπει να μας απασχολεί σε καθημερινή βάση.
Υπάρχει αλληλεγγύη από άλλους κλάδους εργαζομένων ή από συλλογικότητες;
Ναι, υπάρχει και είναι συγκινητική και από άλλους εργαζομένους και από διάφορες αλληλέγγυες συλλογικότητες. Ενδεικτικά αναφέρω τις επίσης αγωνιζόμενες καθαρίστριες, το Σωματείο Μισθωτών Τεχνικών, Συλλόγους Εκπαιδευτικών, το Σωματείο Εργαζομένων του ΑΤΤΙΚΟΥ Νοσοκομείου, την Ένωση Λογιστών Ελεγκτών Περιφέρειας Αττικής, την ΑΔΕΔΥ, εργατικές λέσχες, δημοτικές κινήσεις, καθώς και τη συλλογικότητα «attack στην ανεργία και την επισφάλεια».
Ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί τελικά, πιστεύεις ότι έχει αλλάξει ήδη κάτι μέσα από τη συνεύρεση όλων αυτών των ανθρώπων; Γενικώς ή σε σένα τον ίδιο…
Κάθε φόρα που ένας σκοπός ενώνει τόσους ανθρώπους είναι ένα ακόμα λιθαράκι στην εξέλιξή μας προς θετική κατεύθυνση σαν κοινωνία και σαν άνθρωποι. Οπότε ναι, κάτι έχει συμβεί και μπορεί να μην το βλέπουμε άμεσα, αλλά στην πάροδο του χρόνου θα φανεί ότι οι κοινωνικοί αγώνες συμβάλλουν στην ολοκλήρωση του πολίτη ως ζωντανού και ενεργού μέλους την κοινωνίας μας και μάλιστα, μας δείχνουν ότι τίποτα στην πάροδο της ιστορίας, δεν χαρίστηκε, αλλά διεκδικήθηκε και κερδήθηκε.
Πηγή: http://www.toperiodiko.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου