Όλα τον θυμίζουν

Ο Μάνος Λοΐζος ποτέ δεν ξεχνιέται

Αναδημοσίευση από εδώ.

Ο Μάνος Λοΐζος θα φύγει από τη ζωή στις 17 Σεπτεμβρίου του 1982. Είχε προηγηθεί ένα δύσκολο καλοκαίρι με δύο εγκεφαλικά επεισόδια και μια συνολικά δύσκολη χρονιά για την υγεία του (τον Οκτώβριο του 1981 είχε νοσηλευτεί στο Γενικό Κρατικό με περικαρδίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια και πίεση). Παρά τις δυσκολίες μέσα σε αυτό τον «τελευταίο χρόνο» έβγαλε τον δίσκο «Γράμματα στην Αγαπημένη» σε στίχους του Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ με απόδοση στα ελληνικά του Γιάννη Ρίτσου.

Ο Μάνος γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 1937, στην Αλεξάνδρεια. Από μαθητής ακόμα ξεκίνησε να ασχολείται με τη μουσική (και συγκεκριμένα κατ’ αρχήν με το βιολί) και γράφτηκε στο Ωδείο. Λίγο αργότερα, θα αλλάξει μουσικό όργανο και θα στραφεί στην κιθάρα. Τελειώνει το Γυμνάσιο το 1955 και φτάνει στην Αθήνα, όπου θα ακολουθήσει μία μικρή περιπλάνηση όσον αφορά στις σπουδές του. Από τη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών θα καταλήξει στην Ανωτάτη Εμπορική. Και από εκεί στη Σχολή Βακαλό (ζωγραφική).

Το 1960 θα εγκαταλείψει τις σπουδές του και θα αφοσιωθεί στη μουσική. Κάνει διάφορες δουλειές για να επιβιώσει, από γκαρσόνι ως γραφίστας, και τον Απρίλιο του 1962 γίνεται ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος στο Σύλλογο Φίλων Ελληνικής Μουσικής (ΣΦΕΜ), με στόχο τη στήριξη του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και την προβολή νέων δημιουργών. Έρχεται σε επαφή με τον Μίμη Πλέσσα και ηχογραφεί το πρώτο του τραγούδι, το «Τραγούδι του δρόμου» από ένα ποίημα του Λόρκα.

Βρίσκεται πλέον σε στενη επαφή με τον Μίκη Θεοδωράκη. Αναλαμβάνει τη διεύθυνση της χορωδίας του Σ.Φ.Ε.Μ. και με αυτή συμμετέχει στις παραστάσεις της μουσικής επιθεώρησης του Μίκη Θεοδωράκη «Όμορφη Πόλη» που ανεβαίνει με μεγάλη επιτυχία στο θέατρο Πάρκ. Εκεί θα γνωρίσει και την Μάρω Λήμνου και το 1965 θα παντρευτούν. Μαζί θα αποκτήσουν ένα χρόνο αργότερα μία κόρη, την Μυρσίνη, η οποία θα γίνει, όπως σημειώνει πολλές φορές ο ίδιος, πηγή της έμπνευσής του.

Είχα την ευτυχία και τη χαρά να συναντήσω τον Μάνο Λοϊζο από τα πρώτα του βήματα. Τον θυμάμαι στο σπίτι μου στη Νέα Σμύρνη, να κάθεται απέναντι μου ώρες αμέτρητες καθώς οι συζητήσεις μας δεν είχαν τελειωμό… Ο Λοΐζος δεν κατασκεύαζε. Και αν το ήθελε, δεν θα μπορούσε. Γεννούσε. Κι αυτό γιατί έτσι το ένιωθε… Τρυφερός και καλός, γινόταν ακόμα πιο τρυφερός και πιο καλός μέσα στην προσπάθεια, τις δοκιμασίες, στον αγώνα. Δεν ήταν πλατάνι ή βαλανιδιά. Ήταν μια πλαγιά πολύχρωμα λουλούδια που έλαμπαν καθώς τα χτυπούσε ο ήλιος. Και θα λάμπουν για πάντα και πιο πολύ όσο θα υπάρχει και θα λάμπει στον κόσμο αυτός ο μοναδικός ήλιος: Η καρδιά του ανθρώπου! 

Μίκης Θεοδωράκης

Το 1964 θα γράψει «το Ακορντεόν», τον «Στρατιώτη» και τον «Γ΄ Παγκόσμιο», τραγούδια που θα αποτελέσουν σύμβολο των αγώνων του Ελληνικού λαού. Ενώ, όταν θα λάβει χώρα το πραξικόπημα και θα εγκαθιδρυθεί η αμερικανοκίνητη χούντα το 1967, θα καταφύγει για λίγο στην Αγγλία προκειμένου να γλυτώσει τη σύλληψη και θα επιστρέψει στην Ελλάδα 6 μήνες μετά. Εκείνο το διάστημα βρίσκεται πολύ κοντά με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο με τον οποίο κυκλοφορούν τον δίσκο «Ο Σταθμός».

Το 1971 θα γράψει μουσική (και το γνωστό «Ζεϊμπέκικο» για την ταινία του Αλέξη Δαμιανού «Ευδοκία», μια ταινία που αντιπροσωπεύει με πολύ ευθύ τρόπο την Ελλάδα εκείνης της εποχής, ενώ θα ηχογραφήσει και το τραγούδι του «Αχ χελιδόνι μου» με τη φωνή του Γιώργου Νταλάρα.

Τη μέρα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου το 1973 ο Μάνος Λοϊζος θα συλληφθεί στο σπίτι του στον Χολαργό και θα κρατηθεί για δέκα μέρες. Μετά την πτώση της Χούντας ξεκινάει ίσως η πιο δημιουργική περίοδός του. Τον Απρίλιο του 1974 κυκλοφόρησε ο δίσκος “Καλημέρα Ήλιε” με στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου.

Το τεράστιο τέρας που άλλοτε λέγεται φασισμός, άλλοτε μιλιταρισμός και άλλοτε δημοκρατία δυτικού τύπου -που δεν είναι τίποτε άλλο παρά προσωπεία του ιμπεριαλισμού- στέκεται από πάνω μας απειλητικό. Και η αντίδρασή μας είναι να τα ξεσκεπάσουμε και να φωνάξουμε μ’ όλη μας τη δύναμη ενάντιά τους. Είμαστε πια συνειδητοί, «γνωρίζουμε». Οι καημοί της ταβέρνας με τη μοιρολατρική αίσθηση ανήκουν στο παρελθόν πια…

Mάνος Λοϊζος (Από συνέντευξη στον Δημήτρη Γκιώνη)

Ο Μάνος Λοΐζος συμμετέχει σε μεγάλες λαϊκές συναυλίες της πρώτης μεταπολιτευτικής περιόδου και στο τέλος του 1974 κυκλοφόρησε τον δίσκο “Τα Τραγούδια του Δρόμου” που περιείχε όλα τα τραγούδια που είτε είχαν απαγορευτεί τα προηγούμενα χρόνια, είτε δεν είχε επιτρέψει να ηχογραφηθούν η λογοκρισία της χούντας.

Στα τέλη του 1975, εννέα χρόνια μετά την πρώτη παρουσίασή τους σε συναυλίες, κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά ηχογραφημένα “Τα Νέγρικα”.

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων του 2ου Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή στην Καισαριανή ο Μάνος Λοΐζος, προσέφερε τον κύκλο τραγουδιών “Τα Τραγούδια μας” πάνω σε στίχους του Φώντα Λάδη. Τα τραγούδια κατέγραφαν με άμεσο λόγο το πολιτικό κλίμα της μεταπολίτευσης.

Τον Ιούνιο του 1979 πάνω σε στίχους του Μανώλη Ρασούλη “επιστρέφει” με τα “Τα Τραγούδια της Χαρούλας” όπου θα βρει τη θέση του και το «Τίποτα δεν πάει χαμένο» ενώ το 1980 κυκλοφορεί τον δίσκο “Για μια Μέρα Ζωής”, όπου με “ηλεκτρικό” ήχο μελοποιεί στίχους διαφόρων στιχουργών.

Υστερόγραφο Πρώτο: Από το βιβλίο του Θανάση Συλιβού, “Μάνος Λοΐζος… η δική του ιστορία”, το οποίο εκδόθηκε από τη Σύγχρονη Εποχή αναδημοσιεύουμε ένα μήνυμα του Γιάννη Ρίτσου:

Ποτέ δεν ξεχνιέται…

του Γιάννη Ρίτσου

Ο Μάνος Λοΐζος είναι απ’ τις σημαντικότερες δυνάμεις του νεοελληνικού τραγουδιού. Η μουσική του οικεία, φιλική, μας κερδίζει απ’ το πρώτο της άκουσμα, σύμφωνα μ’ ένα πλατύτατο κοινωνικό συναίσθημα που περιλαμβάνει και το δικό μας. Δεν επιζητεί ποτέ να εκπλήξει. Ανταποκρίνεται στην αναμονή μας, με μιαν έκφραση απλή, έμπιστη, καθόλου όμως κοινότοπη. Αυτό νομίζω πως ήταν το μυστικό της τέχνης του και της επιτυχίας του: να πρωτοτυπεί παραμένοντας γνώριμος μέσα σε μια μουσική ατμόσφαιρα ενεργειακής πραότητας και ταυτοχρόνως πειστικής αγωνιστικότητας. Γι’ αυτό τα τραγούδια του αγαπήθηκαν πολύ, τραγουδήθηκαν πολύ και θα τραγουδιούνται πάντα. 

Τον Μάνο τον γνώρισα μαζί με τον Λεοντή. Σε κάποια καλλιτεχνική εσπερία της “Πανσπουδαστικής”, θαρρώ το ΄60, τότε που είχε ξεσπάσει το ζωογόνο δυναμικό κίνημα της μουσικής του Θεοδωράκη. Με πλησίασε και μου ζήτησε με τη χαρακτηριστική του σεμνότητα, την άδεια να γράψει μουσική για το “Πρωινό Άστρο”. Του την έδωσα ευχαρίστως. Μου είπε πως είχε ήδη γράψει μερικά τραγούδια πάνω σ’ αυτό το ποίημά μου και θα’ θελε να τ’ ακούσω. Δεν τ’ άκουσα ποτέ.

Το 1972 όταν γύρισα από την εξορία, ήρθε δυο φορές σπίτι μου με την κιθάρα του. Έπαιξε και τραγούδησε πολλά τραγούδια του απ’ τις μεταφράσεις μου των ποιημάτων του Χικμέτ, θυμήθηκε 2-3 τραγούδια απ’ το “Πρωινό Άστρο” και δυο πολύ ωραία τραγούδια απ’ την “Εαρινή Συμφωνία”. Μου εξομολογήθηκε πως αγαπάει πολύ αυτό το ποίημα και θέλει να ετοιμάσει έναν δίσκο. Η μουσική του με συγκίνησε βαθύτατα. Τότε ακριβώς, με φωνή όλο πάθος και χτυπώντας δυνατά τις χορδές της κιθάρας, μου τραγούδησε τον “Τσε Γκεβάρα”. Ήταν μια μεγάλη ολόφωτη στιγμή μέσα σ’ εκείνα τα σκοτεινά χρόνια της δικτατορίας. Η συντροφικότητα θριάμβευε και προετοίμαζε το Πολυτεχνείο. Πριν λίγο μου είχε στείλει ο Χρήστος Λεοντής μια κασέτα με το “Καπνισμένο Τσουκάλι”. Η ελπίδα ξανα-αποκτούσε όλα της τα δικαιώματα και ο αγώνας φούντωνε. Ο Θεοδωράκης με την “Κατάσταση Πολιορκίας”, όντας παράνομος, ήταν πανταχού παρών. “Η Ρωμιοσύνη” βρόντηξε το Πολυτεχνείο. Ιδού η μεγάλη συνεισφορά της μουσικής και της ποίησης στον αγώνα του λαού. Ένας Μάνος Λοΐζος ποτέ δεν ξεχνιέται.

Δεν ξέρω τι έγιναν τα τραγούδια του πάνω στο “Πρωινό Άστρο” και στην “Εαρινή Συμφωνία”. Ήταν εξαιρετικά ωραία. Θα πρέπει να ερευνηθούν προσεκτικά τα κατάλοιπά τους. Θα’ταν κρίμα να χαθούν.

Καλέ μας φίλε, καλέ μας σύντροφε Μάνο, είσαι κοντά μας, χέρι με χέρι, στο μεγάλο αγώνα για ελευθερία και ειρήνη.

Η Δισκογραφία

1968 Ο Σταθμός (MINOS)

1970 Θαλασσογραφίες (MINOS)

1971 Ευδοκία (MINOS) Soundtrack

1972 Να χαμε τι να χαμε (MINOS)

1974 Καλημέρα ήλιε (MINOS)

1974 Τα τραγούδια του δρόμου (MINOS)

1975 Τα Νέγρικα (Μαρία Φαραντούρη)

1976 Τα τραγούδια μας (ΜΙΝΟS)

1979 Πρώτες εκτελέσεις (ΜΙΝΟS)

1979 Τα τραγούδια της Χαρούλας (ΜΙΝΟS)

1980 Για μια μέρα ζωής (ΜΙΝΟS)

1983 Γράμματα στην αγαπημένη (ΜΙΝΟS)

1985 Ο δρόμος του Μάνου (ΜΙΝΟS)

1985 Αφιέρωμα από το Ολυμπιακό στάδιο

1992 Οι μπαλάντες του Μάνου (ΜΙΝΟS)

1995 Κάτω από ένα κουνουπίδι (Μεσόγειος)

1997 Ενθύμιο Τρυφερότητας

2002 Εκτός Σειράς. Σαράντα σκόρπιες ηχογραφήσεις

2003 Τα τραγούδια του Σεβάχ

2007 Αφιέρωμα στον Μάνο Λοΐζο (Χάρις Αλεξίου)

Υστερόγραφο Δεύτερο: Αυτό το μικρό αφιέρωμα, σε αυτή τη χρονική στιγμή δεν θα μπορούσε να κλείσει αλλιώς, παρά με το «Ακορντεόν». Μία μόλις μέρα πριν την μαύρη επέτειο από την δολοφονία του Παύλου Φύσσα.

Γιατί δεν σταματάει σαν στάμπα να σημαδεύει τις ζωές μας… 

Δεν θα περάσει ο φασισμός Μάνο – Δεν θα περάσει ο φασισμός Παύλο

Πηγή: toperiodiko.gr - 17 Σεπτεμβρίου 2018