26 χρόνια από τη δολοφονία του Ν. Τεμπονέρα: Αντί της «αριστερής μελαγχολίας» η νεολαιίστικη και εργατική οργή

Αναδημοσίευση από εδώ.

Χάρης Παπαδόπουλος

Πριν από είκοσι έξι χρόνια η παραίτηση και η απελπισία κυριαρχούσαν μέσα στην Αριστερά. Σε όλο τον πλανήτη προέλαυναν θριαμβευτικά η Δεξιά και οι νεοφιλελεύθερες ιδέες, ενώ τα κομουνιστικά κόμματα συρρικνώνονταν και μετακινούνταν προς τα δεξιά.

Ήταν οι τρο­με­ρές χρο­νιές του 1989 και του 1991, όταν κα­τέρ­ρευ­σε το τεί­χος του Βε­ρο­λί­νου και ολό­κλη­ρο το Ανα­το­λι­κό Μπλοκ και κα­τό­πιν η Σο­βιε­τι­κή Ένωση δια­λύ­θη­κε σε δε­κα­πέ­ντε κράτη. Ο απλός κό­σμος της Αρι­στε­ράς φαι­νό­ταν πα­ρα­λυ­μέ­νος από την έκ­πλη­ξη και την οδύνη. Θραύ­ση έκανε το πα­γκό­σμιο ιδε­ο­λό­γη­μα της Δε­ξιάς πως τώρα, με την πτώση του στα­λι­νι­σμού (δήθεν κο­μου­νι­σμού), βιώ­νου­με το «Τέλος της Ιστο­ρί­ας». 

Στην Ελ­λά­δα, από τον Απρί­λη του 1990, επέ­στρε­φε μετά από μια δε­κα­ε­τία στην αντι­πο­λί­τευ­ση η Νέα Δη­μο­κρα­τία υπό τον πα­τέ­ρα Μη­τσο­τά­κη, κου­βα­λώ­ντας όλη την αλα­ζο­νεία της θριαμ­βεύ­τριας «ελεύ­θε­ρης αγο­ράς» απέ­να­ντι στο κα­χε­κτι­κό κοι­νω­νι­κό κρά­τος του ΠΑΣΟΚ.

Το ΚΚΕ και η Αρι­στε­ρά στην Ελ­λά­δα είχαν προ­χω­ρή­σει σε δύο κοι­νές κυ­βερ­νή­σεις, από το κα­λο­καί­ρι του 1989, με τη Δεξιά του Μη­τσο­τά­κη. Η Αρι­στε­ρά μέσα από τη δια­δι­κα­σία αυτή θα βγει δια­σπα­σμέ­νη και τραυ­μα­τι­σμέ­νη. Το ΚΚΕ τα επό­με­να χρό­νια θα πα­λεύ­ει να ανε­βεί ως το 5% και ο Συ­να­σπι­σμός (η πρώην ενιαία πα­ρά­τα­ξη της Αρι­στε­ράς από όπου θα απο­χω­ρή­σει απο­δυ­να­μω­μέ­νο το ΚΚΕ) θα γίνει σύ­ντο­μα εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κή δύ­να­μη. 

Υπήρ­χαν όλες οι προ­ϋ­πο­θέ­σεις για να κάνει πε­ρί­πα­το ο νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός κι ο Μη­τσο­τά­κης. Η νέα κυ­βέρ­νη­ση άνοι­γε με άγρια διά­θε­ση πολλά μέ­τω­πα ταυ­τό­χρο­να. Οι ερ­γα­τι­κές αντι­στά­σεις, όπως η Πει­ραϊ­κή-Πα­τραϊ­κή στην πόλη της Πά­τρας, έδει­χναν εντε­λώς δον­κι­χω­τι­κές από­πει­ρες μπρο­στά στο δεξιό κυ­ριαρ­χι­κό κύμα.

Πριν πε­ρά­σουν εννιά μήνες από την εκλο­γή Μη­τσο­τά­κη, όλο αυτό το κλίμα θα ανα­τρα­πεί. Εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες αν­θρώ­πων θα φω­νά­ξουν μα­νια­σμέ­να το σύν­θη­μα «κάτω η κυ­βέρ­νη­ση των δο­λο­φό­νων». Αλλά στο με­τα­ξύ θα με­σο­λα­βή­σουν οι μα­θη­τι­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις και η δο­λο­φο­νία του κα­θη­γη­τή Τε­μπο­νέ­ρα από τους τρα­μπού­κους της ΟΝΝΕΔ.

Οι κα­τα­λή­ψεις

Η Δεξιά, σί­γου­ρη για τη δύ­να­μή της, απο­φά­σι­σε να φέρει, τον Οκτώ­βρη του 1990, μια γε­νι­κευ­μέ­νη αντι­με­ταρ­ρύθ­μι­ση στην Παι­δεία. Μα­θη­τι­κή ποδιά και «point system» στα σχο­λεία, μαζί με την κα­τάρ­γη­ση των αδι­καιο­λό­γη­των απου­σιών. Στα πα­νε­πι­στή­μια κα­τάρ­γη­ση των δω­ρε­άν συγ­γραμ­μά­των, χρο­νι­κό όριο σπου­δών, ιδιω­τι­κά ΑΕΙ. Ο υπουρ­γός Παι­δεί­ας Κο­ντο­γιαν­νό­που­λος ετοι­μα­ζό­ταν για εύ­κο­λη νίκη. Η ΜΑΚΙ, η μα­θη­τι­κή πα­ρά­τα­ξη της ΝΔ, διέ­θε­τε στα σχο­λεία με­γά­λη δύ­να­μη, ενώ οι μα­θη­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις της Αρι­στε­ράς άγ­γι­ζαν πια τα όρια της ανυ­παρ­ξί­ας. Την ίδια στιγ­μή, στα πα­νε­πι­στή­μια κυ­ριαρ­χού­σε η ΔΑΠ, η φοι­τη­τι­κή πα­ρά­τα­ξη της Δε­ξιάς.

Όμως, η συλ­λο­γι­κή μνήμη ακο­λου­θεί δια­δρο­μές που αιφ­νι­διά­ζουν τους επι­τε­λι­κούς σχε­δια­σμούς της κυ­βέρ­νη­σης και φέρ­νει στην επι­φά­νεια «ξε­χα­σμέ­νες» μορ­φές αγώνα. Ακρι­βώς επει­δή η ΚΝΕ πια φυ­το­ζω­εί και ο «Ρήγας Φε­ραί­ος» είχε τε­λευ­τή­σει τον βίο του, η οργή του μα­θη­τό­κο­σμου και των φοι­τη­τών δεν πο­δη­γε­τεί­ται να ακο­λου­θή­σει την πε­πα­τη­μέ­νη.

Αντί της απο­χής έχου­με στα σχο­λεία και τις σχο­λές την κα­τά­λη­ψη, μια μορφή πάλης που δεν είχε ξα­να­εμ­φα­νι­στεί σε σχο­λείο. Κα­τα­λή­ψεις είχαν υπάρ­ξει ως τότε σε κά­ποια ερ­γο­στά­σια και είχε μια δε­κα­ε­τία να φανεί στις σχο­λές. Αντί των μα­θη­τι­κών και φοι­τη­τι­κών απο­κλει­στι­κά αι­τη­μά­των, όταν μπήκε πια ο Δε­κέμ­βρης, κυ­ριάρ­χη­σαν τα πο­λι­τι­κά συν­θή­μα­τα και οι κοι­νές πο­ρεί­ες με το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα. Μαζί με το κυ­ρί­αρ­χο σύν­θη­μα «Δεν θα πε­ρά­σει!» εξα­πλώ­νε­ται και το «Λι­τό­τη­τα-ανερ­γία-τρο­μο­κρα­τία – Κάτω η Νέα Δη­μο­κρα­τία».

Η δο­λο­φο­νία που πυ­ρο­δό­τη­σε το κί­νη­μα

Η κυ­βέρ­νη­ση, που ρο­κά­νι­ζε το χρόνο προσ­δο­κώ­ντας πως με το κλίμα των γιορ­τών των Χρι­στου­γέν­νων η οργή θα ξε­φού­σκω­νε, ανα­γκά­στη­κε να κάνει νέο πα­νι­κό­βλη­το σχε­δια­σμό. Ξε­κί­νη­σε μια απί­στευ­τη εκ­στρα­τεία λά­σπης απέ­να­ντι στις μα­θη­τι­κές κα­τα­λή­ψεις, που τάχα είναι «εστί­ες ορ­γί­ων και δια­κί­νη­σης ναρ­κω­τι­κών» και κά­λε­σε τους γο­νείς να πα­ρέμ­βουν για να τις στα­μα­τή­σουν.

Από 7 Γε­νά­ρη 1991, εκα­το­ντά­δες τρα­μπού­κοι της ΟΝΝΕΔ (νε­ο­λαία της ΝΔ) ορ­γα­νω­μέ­νοι σε τάγ­μα­τα εφό­δου, τους «Κε­νταύ­ρους» και τους «Ρέιν­τζερς», υπο­κρί­θη­καν τους «αγα­να­κτι­σμέ­νους» γο­νείς και άρ­χι­σαν δο­λο­φο­νι­κές επι­θέ­σεις «ανα­κα­τά­λη­ψης» των σχο­λεί­ων σε όλη τη χώρα με ρό­πα­λα και ξυ­ρά­φια. Οι Γκο­τζα­μά­νη­δες της Δε­ξιάς προ­κά­λε­σαν επι­κίν­δυ­νους τραυ­μα­τι­σμούς σε ανή­λι­κα παι­διά, χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά στο 4ο Λύ­κειο στη Θεσ­σα­λο­νί­κη. Αλλά το ανε­πα­νόρ­θω­το συ­νέ­βη στην Πάτρα, όπου στις 9 Γε­νά­ρη 1991 δο­λο­φο­νή­θη­κε με ρό­πα­λο ο κα­θη­γη­τής Τε­μπο­νέ­ρας, από τον πρό­ε­δρο της ΟΝΝΕΔ Πά­τρας, Κα­λα­μπό­κα. Ο Τε­μπο­νέ­ρας, μέλος μιας το­πι­κής διά­σπα­σης του ΚΚΕ, του ΕΑΜ, έπεσε νε­κρός στο Πο­λυ­κλα­δι­κό, ενώ υπε­ρα­σπι­ζό­ταν τους κα­τα­λη­ψί­ες μα­θη­τές του από τις επι­θέ­σεις των τρα­μπού­κων.

Το τι ση­μαί­νει η έκ­φρα­ση «οργή λαού» έγινε αντι­λη­πτό τις επό­με­νες μέρες μετά τη δο­λο­φο­νία. Ιδιαί­τε­ρα στην Πάτρα, οι πο­λι­τευ­τές της Δε­ξιάς δεν ξε­μυ­τού­σαν από τα σπί­τια τους. Στις 9 Γε­νά­ρη υπήρ­χαν δε­κά­δες χι­λιά­δες δια­δη­λω­τές σε όλη τη χώρα. Στις 10 Γε­νά­ρη μόνο στην Αθήνα κα­τέ­βη­καν 100.000 που πα­ρέ­μει­ναν στο δρόμο, παρά την πα­ραί­τη­ση του υπουρ­γού Παι­δεί­ας Κο­ντο­γιαν­νό­που­λου, και έστη­σαν οδο­φράγ­μα­τα. Για να τσα­κί­σουν τον κόσμο, τα ΜΑΤ έκα­ναν την Αθήνα θά­λα­μο αε­ρί­ων με τα δα­κρυ­γό­να, προ­κα­λώ­ντας 4 νε­κρούς στο πο­λυ­κα­τά­στη­μα «Κ. Μα­ρού­σης». Ο νέος υπουρ­γός Παι­δεί­ας, Σου­φλιάς, θα πάρει αμέ­σως πίσω όλες τις αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σεις.

Η κυ­βέρ­νη­ση Μη­τσο­τά­κη δεν έπεσε με το κύμα οργής για τη δο­λο­φο­νία Τε­μπο­νέ­ρα. Το κί­νη­μα είχε κα­τα­φέ­ρει να προ­χω­ρή­σει πολύ γρή­γο­ρα, καθώς οι ορ­γα­νώ­σεις των ρε­φορ­μι­στών ήταν πολύ αδύ­να­μες για να του φο­ρέ­σουν χα­λι­νά­ρι. Αλλά για τη συ­νέ­χεια ήταν από­λυ­τα ανα­γκαία μια επα­να­στα­τι­κή Αρι­στε­ρά δυ­να­τή και ξε­κά­θα­ρη, που να συν­δέ­σει την οργή με τους ερ­γα­τι­κούς χώ­ρους και να χα­ρά­ξει κα­τευ­θύν­σεις και συν­θή­μα­τα. Αυ­θόρ­μη­τα το κί­νη­μα έψα­χνε ψα­χου­λευ­τά να βρει τα επό­με­να βή­μα­τα, ενώ ήδη είχαν ξε­κι­νή­σει δια­δη­λώ­σεις για τον πρώτο πό­λε­μο του Κόλ­που.

Η κυ­βέρ­νη­ση Μη­τσο­τά­κη έπεσε ανυ­πό­λη­πτη και δια­σπα­σμέ­νη δύο χρό­νια αρ­γό­τε­ρα. Το τε­λι­κό χτύ­πη­μα ήρθε από τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις των οδη­γών λε­ω­φο­ρεί­ων της Αθή­νας. Οι αστι­κές συ­γκοι­νω­νί­ες, που είχαν ιδιω­τι­κο­ποι­η­θεί, θα ξα­να­γί­νουν κρα­τι­κές αμέ­σως μετά την πτώση του Μη­τσο­τά­κη, και αυτή θα είναι η πρώτη νίκη κατά των ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων σε ολό­κλη­ρη την Ευ­ρώ­πη, όπου επέ­λαυ­νε ο νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός.

Η πα­ρα­κα­τα­θή­κη

Η δο­λο­φο­νία του Τε­μπο­νέ­ρα δεν ήταν απλώς άλλη μια σε­λί­δα στο μαρ­τυ­ρο­λό­γιο της Αρι­στε­ράς. Ήταν μια καμπή που απέ­δει­ξε πως η οργή των κα­τα­πιε­σμέ­νων και της νε­ο­λαί­ας δεν είναι ανή­μπο­ρη και ανί­σχυ­ρη, αλλά μια πυ­ρι­τι­δα­πο­θή­κη με τε­ρά­στια απο­θέ­μα­τα. Όμως χρειά­ζε­ται η αφορ­μή, το «κλει­δί» που θα την ανοί­ξει και πάνω απ’ όλα η γνώση που θα τη χρη­σι­μο­ποι­ή­σει. Η επα­να­στα­τι­κή ορ­γα­νω­μέ­νη πρω­το­πο­ρία στην Ελ­λά­δα έχει προ­χω­ρή­σει βή­μα­τα από τότε και είναι πολ­λα­πλά­σια από εκεί­νη του ’90-’91. Και η «αρι­στε­ρή με­λαγ­χο­λία» και απο­γο­ή­τευ­ση δεν είναι δε­δο­μέ­νο πως θα πα­ρα­λύ­ουν για πολύ ακόμα τον ορ­γα­νω­μέ­νο αγώνα και τη στρά­τευ­ση.

Πηγή: rproject.gr - 8 Ιανουαρίου 2017