Αναδημοσίευση: Θανάσης Βέγγος: Ενας «μανικός» καλλιτέχνης

Θανάσης Βέγγος: Ενας «μανικός» καλλιτέχνης

Μια αβάσταχτη απουσία

Γράφει ο Γρηγόρης Τραγγανίδας - ΑΝΘΡΩΠΟΙ - 04/05/2016

Η πρώτη και τελευταία φορά που είδα ζωντανά τον Θανάση Βέγγο ήταν τον Μάρτη του 2004, στον κατάμεστο κινηματογράφο «Αστυ», με αφορμή την επίσημη πρεμιέρα της βραβευμένης, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ταινίας του Γιάννη Σολδάτου «Ένας άνθρωπος παντός καιρού».

Ο κόσμος προσπαθούσε να στριμωχτεί όρθιος ή καθισμένος στο πάτωμα και να «κλέψει» μερικές εικόνες από αυτόν τον «μαγικό» ηθοποιό, ο οποίος τίμησε απόλυτα τα δύο συνθετικά της λέξης.

«Αρκετοί θεατές παρακολούθησαν την ταινία όρθιοι ή καθισμένοι στο πάτωμα της αίθουσας. Εικόνα καθόλου περίεργη για έναν ηθοποιό του είδους και του ήθους του Θανάση Βέγγου , αλλά πραγματικά συγκινητική. Είναι σπάνιες οι φορές, που τα σπουδαία επίθετα που του αποδόθηκαν δε θεωρήθηκαν υπερβολικά. Αρκούσε να δει κανείς τον ίδιο τον τιμώμενο να παρακολουθεί, από την τρίτη σειρά με το εγγόνι του αγκαλιά, την εκδήλωση, για να καταλάβει τη γνήσια σεμνότητα, την πραγματική “στόφα” του λαϊκού καλλιτέχνη» έγραψα λίγες ώρες αργότερα για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, εννοώντας απόλυτα κάθε λέξη.

«Ο ίδιος, εμφανώς συγκινημένος και δείχνοντας να νιώθει άβολα με τις …”πυροβολαρχίες” των τηλεοπτικών συνεργείων, χάριζε απλόχερα το χαμόγελο και τα “ευχαριστώ” του».

Σε σημείωμά του, που έστειλε από τη Θεσσαλονίκη για την εκδήλωση, ο Παντελής Βούλγαρης υπογράμμισε ότι «ο Γ. Σολδάτος πρέπει να αισθάνεται πολύ τυχερός που μας πρόλαβε όλους και έγινε μια ταινία για τον Βέγγο . Οι τυχεροί που τον συναντήσαμε πήραμε μαθήματα ζωής και δημιουργίας. Η ταινία έρχεται σε μια στιγμή, που αρχές και αξίες, όπως η εντιμότητα, η αξιοπρέπεια, η αυτοθυσία, επίμονα απαξιώνονται και γι” αυτό είναι πολύτιμα και αναγκαία».

Ο Νίκος Κούνδουρος είπε ότι «ο Βέγγος έχει καταφέρει εν ζωή να είναι ένας μύθος. Είναι παρών, είναι αναλλοίωτος, δεν έχει προχωρήσει στο ελάχιστο τη μανιέρα του, είναι μοναδικός. Ο Βέγγος δε χρειάζεται σκηνοθέτη, τον έχει καταργήσει και, σε ένα σημείο, έχει μισοκαταργήσει τον σεναριογράφο. Και επιβάλλει αυτό που είναι. Έχει γίνει εθνικό σύμβολο».

Ο ίδιος, στο ντοκιμαντέρ του Σολδάτου αναφέρει: «Έμεινε μαζί μου όλα τα χρόνια της Μακρονήσου. Είχα χρεωθεί την κατασκευή ενός θεάτρου – ήμουν τριτοετής της Αρχιτεκτονικής τότε. Πήγα στη διοίκηση και λέω: Αυτόν το μισότρελο φαντάρο να μου τον δώσετε. Κι έτσι βρέθηκα να φτιάχνω το θέατρο με τον Θανάση βοηθό. Στήσαμε τη σκηνή, ανεβάσαμε το πρώτο έργο, και να ο Βέγγος ηθοποιός, και να ο Βέγγος πρωταγωνιστής, και να ο Βέγγος αγαπημένος ολόκληρου του τάγματος, και να ο Βέγγος η ανακούφισή μας, η λύτρωσή μας και το χαμόγελό μας».

Είχε προηγηθεί η γνωριμία τους, όπως την θυμάται ο σκηνοθέτης: «Ως γόνος μεγάλης οικογένειας που ήμουν, οι βασανιστές θέλησαν να αλαφρύνουν το δικό μου βασανιστήριο στο Μακρονήσι. “Ζήτα μια χάρη και θα σου την κάνουμε” μου είπαν! Το μόνο που ζήτησα ήταν να με αφήσουν να πάω να μείνω στο βουνό χωρίς φαΐ και χωρίς νερό ενδεχομένως, αρκεί να μην τους βλέπω και να μη με βλέπουν. Το δέχτηκαν!

Την πρώτη μέρα τράβηξα για το βουνό, βρήκα ένα μέρος να κάτσω και βάλθηκα να ατενίζω την απέραντη μοναξιά του τοπίου. Ξάφνου, ένας γρήγορος, αεράτος τύπος εμφανίζεται κρατώντας κάτι πασσάλους στα χέρια του και δυο τρία κομμάτια ύφασμα. Δεν μου μιλάει, δεν του μιλάω και σε ελάχιστα λεπτά με ταχυδακτυλουργικές κινήσεις στήνει ένα αντίσκηνο! Το δικό μου αντίσκηνο!

«Τι κάνεις;» τον ρωτάω. «Θα πεθάνεις εδώ πάνω» απάντησε σοβαρός και συνέχισε τη δουλειά. Για όλες τις επόμενες μέρες, για όσο καιρό έζησα σαν αγρίμι, εξόριστος μεσ’ στην εξορία, ο ίδιος τύπος πηγαινοερχόταν κάθε μέρα διανύοντας μια τεράστια απόσταση από το στρατόπεδο ίσαμε το βουνό μόνο και μόνο για να μου φέρνει φαγητό να τρώω να μην πεθάνω. Ήταν ο Θανάσης Βέγγος, η απαρχή μιας μεγάλης φιλίας πάνω απ’ όλα.»

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος θυμήθηκε τον Θ. Βέγγο «να δίνει εξετάσεις σε επιτροπή ταλέντων και να μην μπορεί να επικοινωνήσει με την επιτροπή, διότι αυτός ο μανικός ηθοποιός έφερνε στη σκηνή τον εαυτό του, ενώ οι τυπολάτρες της επιτροπής απαιτούσαν να πει κείμενο. Κανένας από τους ανθρώπους της επιτροπής δεν μπορούσε να αντιληφθεί ότι είχε μπροστά του τη γέννηση ενός φυσικού φαινομένου, που είναι σπάνιο στο θέατρο. Ο Βέγγος έχει «εφεύρει» τον εαυτό του. Δεν ακουμπάει πουθενά, δεν έχει μιμητές, δε δημιούργησε σχολή. Εκανε μύθο τις ευκολίες του, τις τεχνικές του, ακόμη και τις αδυναμίες του. Το πώς θα είναι και θα συμπεριφέρεται. Ολος ο χειρονομημένος λόγος του περνούσε μέσα από το δικό του κώδικα και δεν τον όφειλε σε κανέναν άλλον. Οντως είναι ένας υποκριτικός μύθος αυτού του τόπου. Ανοικονόμητος ηθοποιός. Δεν μπορούσε να τον χωνέψει η θεατρική σκηνή. Τον θυμάμαι στο «Δελφινάριο», όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά γιατί είναι η πιο πλατιά θεατρική σκηνή στην Αθήνα. Ε, λοιπόν, έβγαινε έξω από τη σκηνή. Δεν του έφτανε αυτή η σκηνή. Διότι κουβαλούσε ένα ιδίωμα που δεν μπορούσε να το προβλέψει ούτε η θεατρική αρχιτεκτονική. Σωματοποίησε την αίσθηση, την έννοια και τις διαδικασίες του Καραγκιόζη. Ο Καραγκιόζης είναι μια φιγούρα που κάθε φορά υπηρετεί μια υπόθεση: Γραμματικός, αεροπόρος, νύφη. Αυτό έκανε ο Βέγγος . Είναι ο μοναδικός ηθοποιός, που ουσιαστικά ταυτίστηκε με τους ρόλους του».

Αυτός λοιπόν ο «μανικός» ηθοποιός πάνε πέντε χρόνια που δεν είναι κοντά μας. Και, όπως συμβαίνει με οτιδήποτε γνήσιο, ανεπιτήδευτο και αληθινό, λείπει, όσο περνάει ο καιρός, όλο και περισσότερο. Πώς να μην λείπει ένας άνθρωπος που μετέτρεπε ακόμη και τις εκδηλώσεις προς τιμήν του, σε «μαθήματα» σεμνότητας, σεβασμού και ανθρωπιάς; Πώς να ξεχαστούν στιγμές, όπως αυτή στο ανοιχτό θεατράκι του Κορυδαλλού, που «βαφτίστηκε» με το όνομά του, όταν κλήθηκε να πει δυο λόγια, βουρκωμένος;

«Καλοί μου άνθρωποι… Πρέπει να κουραστήκατε απ” αυτήν την ακατάσχετη βεγγολογία – εγώ πάντως κουράστηκα. Το χάρηκα, αλλά κουράστηκα. Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι έκανα πάρα πολύ σπουδαία πράγματα στην καριέρα μου. Για ένα πράγμα, όμως, σας διαβεβαιώ: ότι στη γαλέρα της ζωής μου τράβηξα άγριο κουπί»…

Εμείς, πάλι, Θανάση, δεν θα κουραστούμε ποτέ από σένα…

Πηγή: toperiodiko.gr - 5 Μαίου 2016