Οι θύελλες της προόδου

Το νέο βιβλίο του συμπολίτη μας φυσικού, μαρξιστή, και φιλόσοφου Ευτύχη Μπιτσάκη, κυκλοφόρησε πριν λίγες ημέρες (Μάρτιος 2017), από τις εκδόσεις Κ.Ψ.Μ.

Ο συγγραφέας εξετάζει και αναλύει τη διπλή όψη της επιστήμης και της προόδου. Ανάπτυξη – Πρόοδος: Δύο έννοιες της καθημερινής προπαγάνδας, αλλά και των κοινωνικών επιστημών και της φιλοσοφίας. Η πρώτη αφορά κυρίως την τεχνολογική και την οικονομική ανάπτυξη. Η δεύτερη, συνολικά το ιστορικό γίγνεσθαι. Η πρόοδος είναι κατεξοχήν κεντρική έννοια της αστικής αντίληψης για τον άνθρωπο. Οι ιδεολόγοι της ανερχόμενης αστικής τάξης, οραματίστηκαν την κοινωνία της αφθονίας, του ορθού λόγου και το κράτος δικαίου που θα ήταν πραγματοποιήσιμο χάρις στην ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας. Η ιστορία διέψευσε αυτήν την ουτοπία. Ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε «με τη φωτιά και το σίδερο», με την εκμετάλλευση του νεότερου προλεταριάτου, με τον ξεριζωμό και την προλεταριοποίηση των αγροτών, με την εκμετάλλευση και τη λεηλασία των αποικιών και με τους αδιάκοπους πολέμους.

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης βασιζόμενος στη διατυπωμένη θέση του Μαρξ ότι «ο καπιταλισμός καταστρέφει, μέσα από τη διαδικασία της ανάπτυξής του, τις δύο βασικές πηγές του πλούτου: τη φύση και τον άνθρωπο», εξετάζει την έννοια και τα αποτελέσματα της «προόδου». 

Στο πρόλογο του βιβλίου αναφέρεται μεταξύ άλλων: "Ο άνθρωπος των σπηλαίων εξελίχτηκε δημιουργώντας τα αναγκαία για την ύπαρξη του και ταυτόχρονα, δημιουργώντας τον εαυτό του. Ο Ένγκελς ανέλυσε τη διαλεκτική σχέση του χεριού με τη νόηση. Από την προλεκτική μορφή η νόηση εξελίχτηκε χάρις στην εργασία και την κοινωνική ζωή. Η κοινωνική πρόοδος δεν καθορίζεται μονοσήμαντα από την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, αλλά από τη διαλεκτική ενότητα και αντίθεση των παραγωγικών δυνάμεων με τις σχέσεις παραγωγής. Ο σοσιαλισμός απέτυχε σχεδόν σε όλες τις χώρες ή διατηρείται ονομαστικά ως παραμορφωμένο κακέκτυπο. Γιατί αυτή η ιστορική αποτυχία;".

Στα οκτώ κεφάλαια (216 σελίδες) του βιβλίου ο Ε. Μπιτσάκης αναλύει με την δική του οπτική ζητήματα όπως: Η έννοια της προόδου. Εργασία η διαιωνιζόμενη αντίφαση. Τροφική αλυσίδα: Οι δέκα πληγές του Φαραώ. Τα μεταλλαγμένα. Ευρωπαϊκή Ένωση: Ποια πρέπει να είναι η θέση μας σήμερα. Οι πόλεμοι της Νέας Τάξης. Η ηθική σε ένα βάρβαρο κόσμο. Οικολογία: Η αποτυχία και το αδιέξοδο του αστικού βιομηχανικού πολιτισμού. Διέξοδος για τον Ε. Μπιτσάκη ήταν και παραμένει ο Σοσιαλισμός 

O Ευτύχης Μπιτσάκης είναι ακαδημαϊκός, φυσικός, χημικός, συγγραφέας και φιλόσοφος. Γεννήθηκε στο χωριό Κάδρο του Δήμου Καντάνου της Κρήτης. Παντρεμένος με την ζωγράφο Μαρία Κοκίνου, απέκτησαν ένα γιο. Εδώ και πάρα πολλά χρόνια κατοικεί στο Βύρωνα.

Σπούδασε Χημεία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, Θεωρητική Φυσική και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, είναι διδάκτορας της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Paris VIII και διδάκτορας Φιλοσοφίας των Επιστημών της Επικρατείας της Γαλλίας. Δίδαξε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Paris XI (Orsay) και Φιλοσοφία των Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Paris VIII. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1976 εργάστηκε ως κύριος ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Το 1981 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Υφηγητής Θεωρητικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, δίδαξε επί έξι έτη στο Φυσικό Τμήμα, Φιλοσοφία των Φυσικών Θεωριών. Ως επιστημονικός υπεύθυνος της Ομάδας Διεπιστημονικής Έρευνας στο Φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχε την ευθύνη για την οργάνωση πολλών Πανελλήνιων και Διεθνών συνεδρίων. Επίσης είχε την πρωτοβουλία για τη δημιουργία του σεμιναρίου «Θεμέλια των Επιστημών» (Φυσικό τμήμα, 1977 - 1982). Τέλος, είχε την ευθύνη της δημιουργίας του περιοδικού Σύγχρονα Θέματα, μετείχε στην εκδοτική ομάδα του περιοδικού Διαλεκτική. Από το 1992 είναι εκδότης του θεωρητικού περιοδικού Ουτοπία.

Από μικρός εντάχθηκε στο αριστερό μαθητικό κίνημα. Στα μαθητικά του χρόνια ο Ευτύχης Μπιτσάκης πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση από τις τάξεις της ΕΠΟΝ. Στη διάρκεια του εμφυλίου καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση για την πολιτική του δράση. Τον Απρίλιο του 1967 βρισκόταν στο Παρίσι. Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών πήρε ενεργό μέρος στο αντιδικτατορικό κίνημα της Δυτικής Ευρώπης. Υπήρξε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, από το οποίο αποχώρησε το 1989 μετά τη συνεργασία του Κ.Κ.Ε και του Ενιαίου Συνασπισμού της Αριστεράς με τη Ν.Δ. και τη συμμετοχή τους στην συγκυβέρνηση Τζανετάκη. Στη συνέχεια πήρε μέρος στην δημιουργία του Νέου Αριστερού Ρεύματος. 

Συμμετέχει διαχρονικά στις πολιτικές και θεωρητικές ζυμώσεις του αριστερού κινήματος, συμβάλλοντας με τον δικό του τρόπο στην προσπάθεια να συγκροτηθεί μία αριστερή εναλλακτική πρόταση που θα παίρνει υπόψη της τόσο τις σύγχρονες εξελίξεις στον καπιταλισμό όσο και την τραυματική εμπειρία του πρώην «υπαρκτού σοσιαλισμού». 

Χ. Π.