Αριστερές αναγνώσεις του ’21: Η δεύτερη ζωή μιας επανάστασης

       «21 ρωγμές στην επίσημη ιστορία για το 1821»

  Πολιτικές χρήσεις και ιστοριογραφικές οπτικές

Στην περίπτωση της Επανάστασης του 1821 και της Αριστεράς έχουμε μια ξεχωριστή συνάντηση της πολιτικής με την ιστοριογραφία, μια περίπτωση όπου το αίτημα της πολιτικής και κοινωνικής αλλαγής συνδέθηκε με το ζητούμενο της ιστοριογραφικής ανανέωσης, των νέων προσεγγίσεων.

 Σε όλο τον 20ό αιώνα οι ιστοριογραφικές αναγνώσεις για το 1821, που ενεγράφησαν στο χώρο της Αριστεράς, ευθύνονται για την παραγωγή ενός κρίσιμου αριθμού κειμένων, που δημιούργησαν μια νέα εικόνα της Επανάστασης, τόσο τα ίδια όσο και οι αντιδράσεις που προκάλεσαν. Η έκδοση του βιβλίου του Γιάνη Κορδάτου Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 (1924) σηματοδότησε, με την προβολή του κοινωνικού-ταξικού στοιχείου, τη διάρρηξη της μονοκρατορίας της εθνικής ιστορίας. Το βιβλίο συνδέθηκε με το πέρασμα της ελληνικής ιστοριογραφίας στον 20ό αιώνα, σε μια νέα εποχή συγκρούσεων και εντάσεων με επίκεντρο τον μαρξισμό.

Γιάνης Κορδάτος. Η πρώτη έκδοση του βιβλίου Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 (1924)

 Μέσα από τις αναγνώσεις του 1821, οι πρώτοι Έλληνες μαρξιστές ιστορικοί, όπως ο Γεώργιος Σκληρός, ο Γ. Κορδάτος, ο Σεραφείμ Μάξιμος, μετέφεραν τον ιστορικό υλισμό και την ταξική ανάλυση στην ελληνική ιστορία, συγκροτώντας ένα νέο εννοιολογικό οπλοστάσιο. 

Η δεύτερη έκδοση του βιβλίο του Γ. Σκληρού, Το κοινωνικό μας ζήτημα (1922)

 Το πρωτοπόρο έργο του Σ. Μάξιμου για την ελληνική ναυτιλία και το εμπόριο και στη συνέχεια οι ρηξικέλευθες ιστορικές προσεγγίσεις του Νίκου Σβορώνου έφεραν επίμονα την οικονομική διάσταση στη σχετική συζήτηση, επικεντρωμένες στο βασικό ερώτημα της δημιουργίας της αστικής τάξης στην Ελλάδα.

 Η ανάδειξη της έννοιας του «λαού» στο ιστορικό έργο στελεχών του Κομμουνιστικού Κόμματος, όπως ο Γιάννης Ζέβγος  και ο Γιώργης Λαμπρινός δημιούργησε μια νέα «εθνικολαϊκή» προσέγγιση που πρωταγωνίστησε σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο στην μεταπολεμική αριστερή ιστοριογραφία αλλά και ευρύτερα στη δημόσια ιστορία έως και σήμερα. 

Από τη δεκαετία του ΄60 και μετά μια νεότερη γενιά ιστορικών που συνδέθηκαν πολιτικά με την Αριστερά προχώρησε σε μια σειρά καινοτόμων επιστημονικών προσεγγίσεων γύρω από την περίοδο πριν τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους. Ιστορικοί, όπως ο Σπύρος Ασδραχάς, ο Φίλιππος Ηλιού, ο Βασίλης Κρεμμυδάς, ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος στάθηκαν κριτικοί απέναντι στις προηγούμενες αριστερές αναγνώσεις («ιδεολογική χρήση της ιστορίας»), και μελέτησαν την Επανάσταση στο πλαίσιο ευρύτερων χρονικών και γεωγραφικών πλαισίων. Μέσα από τη δική τους ματιά επηρεασμένη έντονα από την ιστοριογραφία των Annales και τον μαρξισμό, αμφισβήτησαν την εθνική ιστοριογραφία και αναφέρθηκαν στους πολλαπλούς ιδεολογικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες που στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οδήγησαν στην επαναστατική δεκαετία του ΄20.

Το έργο των Ελλήνων μαρξιστών ιστορικών συμπλέχθηκε με την πολιτική τους δράση, ενώ ένα σημαντικό τμήμα της διάχυσης του επιτεύχθηκε μέσω κομματικών μηχανισμών και εντύπων.

 Η μεσοπολεμική συζήτηση για τον χαρακτήρα της Επανάστασης του 1821 σε συνδυασμό με την μετεξέλιξη του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού και τη θεωρία των σταδίων αφορούσε στην πραγματικότητα την χάραξη της στρατηγικής για την κατάληψη της εξουσίας από το Κομμουνιστικό Κόμμα. 

Διαβάστε περισσότερα στο: https://aski1821.gr/eisagogi

ΠΗΓΗ: Ιστορικά αρχεία ΑΣΚΙ

  «21 ρωγμές στην επίσημη ιστορία για το 1821»

Μια σπουδαία συμβολή στην Ιστοριογραφία.

Κυκλοφορεί εδώ και λίγες ημέρες το βιβλίο του ιστορικού Σπύρου Αλεξίου, με τίτλο «21 ρωγμές στην επίσημη ιστορία για το 1821» (εκδ. Τόπος). Το βιβλίο είναι μια φιλόδοξη προσπάθεια αναψηλάφησης της ιστορίας της επανάστασης που οδήγησε στην ίδρυση του ελληνικού κράτους.

Στις µικρές αφηγήσεις πρωταγωνιστούν αγωνιστές της Επανάστασης που περιφρονεί η επίσηµη ιστορία, όπως οι Βλαδιµηρέσκου, Βασιλείου, Καρατζάς, Οικονόµου, Λογοθέτης. Μεγάλες αλλά και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του Αγώνα, όπως, µεταξύ άλλων, οι Μαυροκορδάτος και Καραϊσκάκης, παρουσιάζονται µέσα από τα πραγµατικά γεγονότα και τις αντιφάσεις τους χωρίς αγιογραφίες ή δαιµονοποιήσεις.

Κρυµµένες αλήθειες της Επανάστασης που έχουν αποσιωπηθεί ή παραποιηθεί επιχειρείται να ανασυρθούν από τη λήθη και τη δια­στρέβλωση. Η εξαφάνιση της Φιλικής Εταιρείας, τα περιβόητα Δάνεια και γενικότερα η πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στον Αγώνα. Η στάση των προυχόντων απέναντι στους πρόσφυγες, µετά τη σφαγή στα Ψαρά, αλλά και στο πολιορκηµένο Μεσολόγγι, το «ιστορικό πρόβληµα» που ακούει το όνοµα Καποδίστριας. Ιστορίες όπως του Πατσίφικο και του Παπουλάκου  που ακολουθούν χρονικά την Επανάσταση, αλλά συνδέονται µε χίλια νήµατα µαζί της.

200 χρόνια µετά, ένα φάντασµα συνεχίζει να πλανιέται…

Το βιβλίο μπορείτε να το αναζητήσετε ηλεκτρονικά στα βιβλιοπωλεία, όπως και από την ιστοσελίδα των εκδόσεων Τόπος.

Αξίζει να διαβαστεί

ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΟΥ ΒΥΡΩΝΑ